O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti “Geologiya qidiruv” fаkultеti “Nеft va gazni qayta ishlash ob’ektlari” kаfеdrаsi «korroziyadan himoya qilish»

4.7-расм. Пўлатдаги газ коррозиясининг нисбий тезлигига легирловчи элементларнинг таъсири.


Ҳароратнинг таъсири
Газ коррозияси жараёнига ҳарорат сезиларли таъсир қилади. Олдин айтилганидек, ҳарорат ортиши билан кўпгина ҳимоя плёнкаларини ҳосил қилувчи реакциялар амалга ошишининг термодинамик эҳтимоллиги камаяди. Шу билан бир вақтда, ҳароратнинг ортиши реакция тезлигининг ортишига олиб келади. Шунинг учун термодинамик эҳтимоллик чегарасида (Гиббс энергиясининг қиймати ∆G⁰ нолдан кичик бўлганда) ҳароратнинг ортиши билан коррозия тезлиги ортади (4.8-расм). Ҳарорат кимёвий реакция тезлиги доимийсига ва диффузия жараёнидаги масса узатиш коэффициентига ҳам таъсир қилади. Ҳар иккала ҳолда ҳам экспоненциал боғланиш ўринли бўлади:
k = A∙e^–E/RT (4.10)
бу ерда k – кимёвий реакция тезлигининг доимийси ёки диффузия коэффициенти; A – расман 1/Т = 0 экстраполяциялашда k га тенг бўлган доимий; Е – кимёвий реакция ёки диффузия жараёнининг активация энергияси; R = 8,32 кЖ/моль универсал газ доимийси; Т – абсолют температура.
(4.10) тенгламани логарифмлаб қуйидаги тенгламани ҳосил қиламиз:
lgk = lgA – _{ } (4.11)
Шундай қилиб, 1/Т — lgk координаталар системасида бу боғланиш тўғри чизиқ билан ифодаланади, ундаги E/2,3RT эса чизиқ қиялиги бурчагининг тангенсига тенг бўлади.
Ҳарорат ҳосил бўладиган плёнканинг таркибига ҳам таъсир қилиши мумкин. Ҳароратга боғлиқ ҳолда ҳосил бўладиган плёнкаларнинг таркиби 4.2-жадвалда келтирилган.
4.2-жадвал
Температурага боғлиқ ҳолда темирдаги оксид плёнкаларнинг таркиби

Ҳарорат, ^оС	Плёнканинг таркиби	Плёнканинг ўсиш қонунияти
< 400	Fe2O3	Логарифмик
400–575	Fe3O4; Fe2O3	Параболик
575–730	FeO; Fe3O4; Fe2O3	Параболик

Мисол тариқасида 4.8-расмда экспериментал йўл билан олинган ҳавода темир оксидланишининг ҳароратга боғлиқлиги _{ }—ҳарорат (а) ва lg_{ }—1/T (б) координаталарида келтирилган.