Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

V tur — oq donli kuzgi bugʻdoy.

Oʻz navbatida yumshoq bugʻdoy quyidagi klasslarga boʻlinadi: oliy, 1,2,3,4, va 5-klass, qattiq bugʻdoy esa — 1, 2, 3, 4 va 5-klasslarga boʻlinadi. Bunda yumshoq bugʻdoy uchun ham, qattiq bugʻdoy uchun ham u yoki bu klassni identifikatsiyalash vaqtida asosiy koʻrsatkichlardan biri kleykovinaning umumiy ulushi va uning sifatidan iboratdir.

5-klassdan boshqa barcha klasslarga mansub yumshoq va qattiq bugʻdoydan oziq-ovqat maqsadlarida, 5-klass bugʻdoydan esa faqat yem sifatida foydalanish mumkin.
Yumshoq bugʻdoyning farqlanib turuvchi belgilari quyidagilardir: donning shakli oval, ozmi-koʻpmi dumaloq; donning uchida oddiy koʻzga yaxshi koʻrinadigan kalta soqolcha boʻladi. Ariqchasi chuqur boʻlib, donda yopiq havo boʻshligʻini hosil qiladi.
Qattiq bugʻdoyning doni yumshoq bugʻdoynikiga qaraganda uzunroq, murtak tomonida orqasi qalinlashgan boʻladi, ariqchasi kam rivojlangan va u qurollanmagan koʻzga koʻrinmaydi. Ariqchasi ochiq boʻladi, don ichiga chuqur kirmaydi.
Haqiqiylikni eng murakkab usulda ekspertiza qilish donning sohtalashtirilganligini aniqlash uchun oʻtkaziladi. Bunda qalbakilash-tirishning quyidagi turlari boʻlishi mumkin.
Donning assortimentini qalbakilashtirish qattiq bugʻdoyni yumshoq bugʻdoy bilan almashtirish; yem uchun moʻljallangan donni oziq-ovqat maqsadlari uchun realizatsiya qilish; donning sifatliroq turlari va klasslarini past sifatli donlarga, 1-past kleykovinali bugʻdoy donlariga almashtirish yoʻli bilan amalga oshiriladi.
Bunday qalbakilashtirishlarni quyidagi koʻrsatkichlarni aniqlash yoʻli bilan farqlash mumkin:
♦ bugʻdoyda — kleykovinaning umumiy ulushi, uning sifati, toʻkilish soni, shishasifatliligi, naturasi, oʻsib ketgan donlarning borligi va boshqalar;
♦ javdarda — naturasi, toʻkilish soni, pushti rangli, fuzarioz donlarning, begona aralashmalarning borligi va hokazo;
♦ arpada — naturasi, don aralashmasi, oʻsib ketgan va mayda donlar borligi va shu kabilar;
♦ makkajoʻxorida — donning turi, buzilgan, zararlangan, oʻsib ketgan donlar soni va baʼzi bir boshqa koʻrsatkichlar.