Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

Donning sifatini qalbakilashtirishga quyidagi usullar bilan erishiladi: begona aralashmalarni (begona oʻtlar, mineral, organik va boshqa aralashmalarni) yetarli darajada ajratmaslik, begona qoʻshimchalarni (kul, qum, mineral kukunlarni) qoʻshish; mogʻorlagan, fuzarioz, qizib qolgan, qandala-xasva bilan zararlangan donni sotish
Odam uchun eng zararlisi mogʻorlagan yoki fuzarioz donni realizatsiya qilishdir, chunki ushbu xom ashyodan tortilgan un qoʻshilgan har qanday oziq-ovqat mahsulotlarini isteʼmol qilish qattiq zaharlanishga va hatto oʻlim hollariga olib keladi. Oʻtgan asr boshlarida Hindistonda mogʻor bosgan makkajoʻxoridan va uning unidan zaharlanib oʻlish holatlari boʻlgan.
Odam bevosita donning oʻzini yemaydi, faqat uni qayta ishlash mahsulotlarini isteʼmol qiladi, shu tufayli bunday qalbakilashtirishlar donni qayta ishlash korxonalarida uchraydi va oʻsha yerda aniqlanishi kerak.
Donning miqdorini qalbakilashtirish (kam oʻlchash, oʻlchovda aldash) – bu tovarning parametrlari (ogʻirligi, hajmi va shu kabilar) ancha farq qilishi, yoʻl qoʻyilishi mumkin boʻlgan farqlanish normalaridan ortiq boʻlishi hisobiga isteʼmolchini aldashdir. Masalan bugʻdoy solingan qopning netto ogʻirligi kamaytirib koʻrsatiladi yoki bugʻdoy, suli, arpani bozorlarda qopdan olib realizatsiya qilishda odatda foydalaniladigan chelakning hajmi devorlari ancha qalin boʻlganligi hisobiga kam boʻladi va hokazo. Bunday sohtalashtirishni aniqlash ancha oson boʻlib, ogʻirlikni yoki hajmni ishonchli oʻlchov asboblari bilan oldindan oʻlchab olish kifoya.
Don toʻgʻrisidagi axborotni qalbakilashtirish – tovar toʻgʻrisidagi noaniq yoki buzilgan axborot yordamida isteʼmolchini aldash.
Qalbakilashtirishning ushbu turi tovarga ilova qilingan hujjatlarda, tovarga bosilgan tamgʻada axborotni buzish yoʻli bilan amalga oshiriladi. Donga oid axborot sohtalashtirilganida koʻpincha quyidagi maʼlumotlar buziladi yoki noaniq koʻrsatiladi:
tovarning nomi;
donning nimaga moʻljallanganligi;
donning miqdori.