O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “bank ishi” kafedrasi

Faktoring yoki kredit

Faktoring	Kredit
Qisqa muddatlar, bir necha kundan bir yilgacha (ko'p emas)	Faqat uzoq muddatli
Depozit yo'q	Odatda garov evaziga beriladi
Miqdori etkazib beruvchining sotish hajmiga bog'liq	Kredit miqdori oldindan belgilangan
Kompaniyaning joriy faoliyatini moliyalashtiradi	Ko'pincha biznesni kengaytirish va boshqa o'zgarishlar uchun chiqariladi
Komissiya summasidan yechib olinadi. Qarz miqdori bo'lib-bo'lib to'lanadigan sxema mavjud (masalan, bir qismi - qarzdor bilan hisob-kitob qilishdan oldin, bir qismi - keyin)	To'liq miqdor darhol chiqariladi
Kichikroq hujjat aylanishi (shartnoma, schyot-faktura, schyot-faktura), shartnoma ochiq bo'lishi mumkin, uni bir marta tuzgandan so'ng, mijoz schyot-fakturalar va schyot-fakturalarni taqdim etgandan so'ng moliyalashtiriladi.	Katta hujjatlar to'plami talab qilinadi, bitta kreditni to'lash keyingisini olishni kafolatlamaydi. Har bir kredit uchun - yangi shartnoma
Uchinchi shaxs tomonidan qaytarilgan qarz	Qarzni kredit olgan shaxs to'laydi

Faktoring operatsiyalarining asosiy maqsadi shundan iboratki, faktor (bank, faktoring kompaniya) o‘z mijozlarining sotib oluvchilarga bo‘lgan talabini sotib oladi, ularga 3–4 kun ichida mol yetkazib beruvchilardan pul undirish-undirmasligidan qat’i nazar, albatta, foiz to‘lovlarini ushlab qolgandan keyin 70–90 % ish haqi to‘laydi. Qarzning qolgan qismini shartnomada belgilangan muddatda to‘lab berishi lozim. Faktoring to‘lagan summasi va qarzn ing qolgan qismini u keyin sotib oluvchidan undirib oladi. Ayrim holatlarda, masalan, majburiyatlar bo‘yicha savollar tug‘ilib qolsa va boshqa holatlarda (kechiktirilsa) 50 % va juda kam holatlarda esa oldindan 100 % to‘lanadi. Bu operatsiyada uchta shakl qatnashadi. Ular:

1. Faktor-vositachi (tijorat banki yoki faktor kompaniyasi).
2. Mol yetkazib beruvchi.
3. Mol sotib oluvchi.
Yana boshqacharoq qilib aytganda, faktoring – mol yetkazib beruvchining tijorat bankiga ma’lum bir summada mol sotib oluvchining qarzidan kechishi va ma’lum bir vaqtda kechilgan qism (diskaunt) va asosiy qarz mol sotib oluvchidan undirib olinishidir.