Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent moliya instituti

Yapon shamlari tahlilining muhim jihatlari.
 
Bozor tahlilining bir qator boshqa turlari kabi, shamli grafiklar noyob 
xususiyatlarga ega bo‘lib, ularni bilish va tushunish vaqt va kuchni, oxir-oqibat esa 
pulni tejash uchun zarurdir. 
Sham tahlili kunlik grafikda (D1) o‘zini juda yaxshi namoyon qiladi. 
Signallarning ishonchlilik darajasi vaqt oralig‘ining kamayishiga proportsional 
ravishda pasayadi. Soatlik (H1) intervaldan past bo‘lgan taymfreym ishonchsiz 
sanaladi.
Umumiy uzoq muddatli tendentsiyalarni aniqlash uchun katta vaqt 
intervalidagi (MN – oylik, W1 – haftalik) tahlillardan foydalaniladi. 
Shamlar kombinatsiyasidan iborat modellar har doim ham bozordagi 
o‘zgarishlarni aniq aks ettirmaydi. Ko‘p hollarda shamlarning shakllangan 

---

245 
modelidan so‘ng yuzaga kelgan tendentsiyaning korrektsiya qilinishi yoki bozorning 
flet (narxlar muayyan diapozonda aniq chegaralanmagan yo‘nalishda harakat 
qiladigan bozor holati) harakati sodir bo‘ladi.
Gep
67
(ingl. – gap, narxlar grafigida narx ko‘rsatkichlarining uzilishi, odatda 
moliya bozoridagi savdolar sessiyalari orasida savdo amalga oshirilmagan vaqt 
yuzaga keladi va bu vaqt davomida kelib tushgan ma’lumot bozorlar yopiq bo‘lgani 
uchun ishtirokchilar tomonidan kotirovkaga kiritilmay qoladi, natijada navbatdagi 
sessiyadagi ochilish narxi o‘tgan sesiyadagi yopilish narxidan farq qilib qoladi va 
narx grafigida gep yuzaga keladi) bilan kuzatiluvchi modellar birmuncha ishonchli 
hisoblanadi. Ayrim patternlarda (narxlar grafigining ma’lum vaqt oralig‘i) 
narxlardagi uzilish sodir bo‘lib turadi, ammo Forex bozori haqida gap ketganda gep 
holatiga ahamiyat berilmaydi, chunki valyuta bozorlarida gep holati ko‘p 
uchramaydi. 
Har bir shamli model o‘z tasdig‘ini topishi kerak. Masalan, “ayiqli” 
kombinatsiya yuzaga kelsa, bundan keyin keluvchi sham bozorning nimaga 
taraddud ko‘rayotganligini ko‘rsatishi kerak.