|
362
9.4. Valyuta birjasida banklararo savdo sessiyalarini o‘tkazish tartibi
Valyuta birjasida savdolar Kuzatuv kengashiningqarori bilan tasdiqlangan
“O‘zbekiston Respublikasi valyuta birjasida banklararo savdo sessiyalarini
o‘tkazish qoidalari asosida tashkil etiladi.
Banklararo savdo sessiyalarida chet el valyutasining ularni kechiktirmasdan
yetkazib berish sharti bilan tuziladigan oldi-sotdi birja bitimlari (spot) amalga
oshiriladi.
Banklararo savdo sessiyalarida chet el valyutasidagi operatsiyalar
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001 yil yil 10 iyuldagi
“Birjadan tashqari valyuta bozori faoliyatini tashkil etish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi 294-son Qaroriga, O‘zRVB Ustavi, O‘zbekiston Respublikasining
valyutani tartibga solish to‘g‘risidagi qonunchiligi talablariga rioya qilgan holda
mazkur Qoidalar asosida amalga oshiriladi.
O‘zRVB a’zoligiga qabul qilish tartibi, ularga qo‘yiladigan talablar, ularning
huquq va majburiyatlari, birja savdolarida ishtirok etishga ruxsat berish, shuningdek
O‘zRVB a’zolari tarkibidan chiqarish tartibi “O‘zbekiston respublika valyuta
birjasi” aksiyadorlik jamiyatiga a’zolik to‘g‘risida”gi Nizomga muvofiq amalga
oshiriladi.
Diler bo‘lmagan vakolatli banklar banklararo savdo sessiyalarda
operatsiyalarni Dilerlar orqali amalga oshirishlari mumkin.
Banklararo savdo sessiyalarida O‘zRVBning funksiyalari quyidagilardir:
-
birja savdolarini tashkil etish;
-
savdolarda tuzilgan bitimlar bo‘yicha Hisob-kitob markazida ochilgan
maxsus hisobraqamlar orqali hisob-kitoblarni o‘tkazish;
-
savdolar yakuni bo‘yicha chet el valyutalarining so‘mga nisbatan joriy
kursini belgilash va uni muntazam ravishda (haftasiga kamida bir marta) o‘z rasmiy
veb- saytida joylashtirish;
-
Dilerlarni savdolarni o‘tkazish joyi hamda vaqti, shuningdek har bir birja
savdosining yakunlari to‘g‘risida o‘z vaqtida xabardor qilish. Savdolarni o‘tkazish
vaqti va joyi bilan bog‘liq barcha o‘zgarishlar haqida O‘zRVB Dilerlarni savdolar
363
o‘tkaziladigan kundan kamida uch ish kuni oldin xabardor qiladi;
-
tuzilgan birja bitimlarining bajarilishini ta’minlash uchun shart sharoitlar
yaratish;
-
O‘zbekiston Respublikasi Valuta birjasi (keying o‘rinlarda O‘zRVB) va
Dilerlar pul mablag‘larining alohida-alohida hisobini yuritish.
Dilerlar taqdim etayotgan buyurtmalarining mazmuni O‘zbekiston
Respublikasining qonunchilik talablariga mos kelishiga javobgardirlar.
Savdolar jarayonida treyderlar tomonidan amalga oshirilgan barcha
operatsiya va harakatlar ularni vakolatlagan Dilerlar operatsiya va harakatlaridek
baholanadi.
“O‘zbekiston respublika valyuta birjasining chet el valyutasi bo‘yicha birja
savdolarida ishtirok etish huquqi uchun treyderlarning attestatsiyasi (qayta
attestatsiyasi) to‘g‘risida nizom”ga muvofiq O‘zRVBda attestatsiyadan o‘tgan va
chet el valyutasi bo‘yicha birja savdolarida malakali ishtirokchi sifatida faoliyat
ko‘rsatish huquqini beruvchi treyder sertifikatni olgan treyderlarga savdolarda
ishtirok etishga ijozat beriladi.
O‘zRVB treyderlarning vakolatlarini va tayyorgarlik darajalarini davriy
ravishda tekshirib turishi huquqiga ega. Tekshiruv natijalari bo‘yicha, shuningdek,
treyder tomonidan O‘zRVB ichki hujjatlarining talablari buzilganda, u savdolardan
qatnashishdan vaqtincha yoki to‘liq chetlashtiriladi. Treyderlarga savdolarda o‘z
hisobi hamda o‘z nomidan operatsiyalarni amalga oshirish ma’n etiladi.
Dilerlar o‘zlarining treyderlari amalga oshirayotgan harakatlari va
operatsiyalarining to‘g‘riligi va maxfiyligiga to‘liq javobgardirlar hamda
o‘tkazilgan savdo yakunlari bo‘yicha majburiyatlarini o‘z vaqtida bajarishga
majburdirlar.
Dilerlar O‘zbekiston Respublikasida qonunchilik hujjatlari va ushbu Qoidalar
talablariga rioya qilishga majburdirlar.
Dilerlar tomonidan chet el valyutasi bo‘yicha operatsiyalarni o‘tkazish tartibi
va ushbu Qoidalar talablari buzilganligi aniqlangan hollarda O‘zRVB ichki
hujjatlarida ko‘zda tutilgan choralarni qo‘llashga haqlidir.
364
Markaziy bank savdolarni tashkil qilish uchun hamda ularni o‘tkazish
jarayonida yuzaga keladigan masalalarni hal etish maqsadida O‘zRVBga vakolatli
vakilini
yuboradi.
Savdolarni o‘tkazish zaliga faqat Kuzatuv kengashi a’zolari, treyderlar,
Markaziy bankining vakolatli vakili va savdolarni tashkil qilish hamda o‘tkazishda
qatnashuvchi O‘zRVB xodimlarigina kiritiladi. Ommaviy axborot vositalari
vakillari savdo o‘tkazish zaliga, kuzatuvchi sifatida O‘zRVB Ijroiya organi ruxsati
bilan qo‘yiladi.
Savdo boshlanguniga qadar va uni o‘tkazish paytida birja makleri Markaziy
bankning vakolatli vakili bilan quyidagilarni bajarishda birgalikda ish olib boradi:
savdolarni o‘tkazishga tegishli Markaziy bankning yozma ko‘rsatmalarini
qabul qilish (jumladan, texnikaviy nosozliklar yuzaga kelganidagi harakatlar
haqida);
Markaziy bankdan qabul qilingan yozma ko‘rsatmalar haqida O‘zRVB
rahbariyatini xabardor qilish;
Markaziy bankning yozma ko‘rsatmalariga tegishli bo‘lgan O‘zRVB
qarorlarini bajarish.
Savdo qoidalariga kiritilgan barcha o‘zgarish va qo‘shimchalar kuchga
kirgandan so‘ng dilerlar besh ish kunidan kechikmay xabardor qilinadi, agarda
Kuzatuv kengashi qaroriga ko‘ra boshqa muddat va tartib o‘rnatilmagan bo‘lsa.
Chet el valyutalari birja savdolariga qo‘yilgan chet el valyutalari ro‘yxatiga
tovarni birja savdolariga qo‘yishga ruxsat berishni amalga oshirish tartib-taomilisiz
kiritiladi.
Chet el valyutalari bo‘yicha savdolar birja instrumentini sotish va sotib olish
uchun taqdim etilgan buyurtmalarning umumiy hajmlari tengligiga erishilganda
kursni belgilash printsipiga asoslangan
uslubda (“fiksing”uslubi) bir haftada
kamida ikki marta o‘tkaziladi.
Banklararo savdo sessiyalarini o‘tkazish vaqti soat 11-00 dan 13-00 gacha etib
belgilanadi.
365
Savdolarni o‘tkazishdan bir kun oldin Dilerlar O‘zRVBga soat 9-00 dan 13-
30 gacha chet el valyutasining xaridi va (yoki) sotuvi uchun dastlabki buyurtmalarni
(
Do'stlaringiz bilan baham: | 
