Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent moliya instituti

Qimmatli qog‘ozlar listingi
Amerikalik kompaniya NYSE da muvaffaqiyatli ro‘yxatdan o‘tishi uchun 
uning moddiy aktvilari 18 mln. dollardan ortiq, oxirgi yil uchun daromad 2,5 mln 
dollardan ortiq, kamida 1,1 miln dona aksiyasi hamda har biri yuztadan ortiq 
aksiyaga ega bo‘lgan kamida 2 mingta aksiyadori bo‘lishi kerak. yuztadan ortiq 
aksiyaga ega bo‘lgan aksiyadorlar soni 1200 kishigacha kamayganda yoki 600 
mingdan kam aksiyasi qolganda, yoki aksiyalarning umumiy bozor qiymati 5 mln 
dollardan tushib ketganda kompaniya aksiyalar qayta listing jarayondan o‘tkaziladi. 
To‘g‘ri, ayrim holatlarda bu ko‘rsatkichlarga tuzatishlar kiritilishi mumkin. 
Kompaniyaning aksiyalari bir vaqtning o‘zida bir nechta birjada kotirovka 
qilinishi mumkin. Ba’zi hollarda NYSE da ro‘yxatga olinmagan kompaniyalarning 
aksiyalari, agarda ular boshqa fond birjalarida listingdan o‘tgan bo‘lsa, sotilishi 
mumkin. Xususan, bu ba’zi xorijiy kompaniyalar bo‘lishi mumkin. Ular bo‘yicha 
asosiy savdo xorijiy birjada, qo‘shimcha savdolar NYSE da bo‘lib o‘tadi. 
 
NYSE birjasi «havo rang fishkalari» 
1817 yilga kelib, Nyu-York Fond Birjasida 30 ta kompaniya aksiyalari bilan 
savdo qilina boshladi. Direktorlar kengashi raisi har kuni savdo qilinadigan aksiyalar 
to‘liq ro‘yxatini e’lon qilardi. Savdolar ochilishi bilan brokerlar ularning har biri 
uchun alohida ajratilgan joydan, birjaning operatsion zalidagi o‘rnidan sotish va 
sotib olish narxlarini ma’lum qilardi. Hozirgi kunda esa 1366 ta o‘rinning katta qismi 
ko‘plab yirik firmalar va mutaxassislar mulki hisoblanadi. Uzoq 1800 yil bitta o‘rin 
25 dollar turgan, ikki yuz yildan keyin esa – 2 mln dollardan ortiqni tashkil qiladi. 
1999 yil dekabrida bu ko‘rsatkich 2,6 mln. dollarga etdi. 

---

324 
“
Havo rang fishkalar”
tushunchasi 
NYSE ameikaning ko‘p yillik moliyaviy an’analari saqlovchisi ekanligiga 
qaramay, birja zamon bilan hamnafas bo‘lib, savdo aroitlarini invetorlar va 
ommaviy kompaniyalar talablariga moslashtirmoqda. Aynan shu sababli savdo 
maydonchasi hozirgi vaqtda savdo qilinadigan aksiyalar bo‘yicha dunyoda etakchi 
hisoblanadi.