Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent moliya instituti

LSE zamonaviy birjasi 
Hozirgi vaqtda London fond birjasi ro‘yxatida 4000 dan ortiq kompaniya 
mavjud. Ulardan ba’zilari 46 davlatdan kelgan xorijiy kompaniyalardir. Bu London 
fond birjasini Evropaning eng yirik fond bozori va kapitallashuv, aylanma 
mablag‘lar va ro‘yxatga olish bo‘yicha dunyodagi 3-o‘rinni egallashiga olib keldi. 

---

316 
U butun dunyodagi eng yirik konglomeratlar uyushmasi bilan hamkorlikda tashkil 
etilgan xalqaro maydonchadir. Bundan tashqari, London fond birjasi Evropada 
derrivativlar va obligatsiyalar uchun eng yirik bozor hisoblanadi. 
LSE birjasi aksiyadorlik korporatsiyasi hisoblanadi va uning aksiyalari o‘z 
listingida xarid qilish uchun ochiq. Birja hamjamiyati a’zolari 400 dan ortiq 
birlashtirilgan kompaniyalar bo‘lib, ularning orasida kliring kompaniyalari, 
brokerlar, dilerlar, market-meykerlar, investitsiya banklari va boshqalar mavjud. 
Birja maydonchasidan foydalanish uchun emitent kompaniya birja tomonidan 
o‘rnatilgan bir qator mezonlarga javob berishi kerak - har biri kamida 700 ming funt 
sterlingga ega bo‘lishi, barcha boshlang‘ich buxgalteriya, moliyaviy va tijorat 
hisobotlarini to‘liq oshkor etishi, aksiyadorlarning maksimal og‘irligi 30 foizdan 
oshmasligi va aksiyalarning kamida 25 foizi tashqi investorlar qo‘lida to‘plangan. 
London fond birjasida savdo va muomala uchun 4 ta bozor sektsiyasi mavjud: 

premium – Premium Listed Main Market – listingdagi eng yirik 
kompaniyalar aksiyalari ochiq bo‘lgan asosiy bozor. 

muqobil – Alternative Investment Market – kapitallashuv kichik bo‘lgan 
kompaniyalar bozori. 

depozitar tilxatlar va qarz qimmatli qog‘ozlari bozori – Professional 
Securities Market. 

---

317 

institutsional mutaxassislar bozori – Specialist Fund Market. 
Qoidaga ko‘ra, tahlilchilar, investorlar va treyderlar bozorlar haqida 
gapirganda faqat PLMM va AIM ikkita sektsiyani ajratib ko‘rsatadi, chunki 
qolganlar oddiy mijozlar uchun ochiq emas. 
LSE fond bozori ish kunlari grinvich bo‘yicha soat 8 dan 16-30 gacha 
ishlaydi. Bundan tashqari, savdo sessiyasida bir qator o‘ziga xos va qo‘shimcha 
farqlar mavjud. Masalan, 07-15 dan 07-30 gacha kompaniyalar hisoboti informingi 
ro‘y beradi, 07-50 dan 08-00 gacha auksion ochiladi va orderlar savdo terminallarida 
bajariladi, 8 dan 16-30 gacha asosiy savdo sessiyasi bo‘lib o‘tadi, 16-30 dan 16-35 
ga qadar indekslar qayta hisoblab chiqiladi va bitimlar 16-35 dan 17-00 gacha 
belgilangan narxlarda amalga oshiriladi, mablag‘larni depozit qilish va olish uchun 
arizalar olinadi va 17-00 dan 17-15 gacha bo‘lgan vaqtda kompaniya hisobotlari 
reklama qilinadi. 
Oldin hamma savdo operatsiyalari TradElect savdo maydonchasi orqali 
amalga oshirilgan, biroq yaqinda birja qatnashchilari foydalanuvchilar uchun 
intuitiv tushunarli va tezkor sanalgan yangilangan Millenium Exchange 
yangilangan platformasiga o‘tildi. 
London fond birjasi Financial Times bosma moliyaviy sharhlovchilar bilan 
birga bir nechta birja indekslarini hisoblab chiqdi. Ularning eng mashhurlari 100 ta 
eng yirik britan kompaniyalar kotirovkasini birlashtirgan va Angliya 
iqtisodiyotining ahvoli ko‘rsatkichi hisoblangan FTSE-100 sanaladi. Shuningdek, 
birinchi yuztalikdan keyingi 250 ta yirik kompaniya indekslari FTSE-250 va FTSE 
Small Cap Index kichik kapitallashuv kompaniyalar indekslari ommaviydir.