9.2. Turistik firmalarni tashkil qilish
Respublikada turistik imkoniyatlarni kengaytirishda xususiy
korxonalar faoliyatini rivojlantirish boshqa iqtisodiyoti tarmoqlarida
bo’lgani kabi turizm sanoatida ham yetakchi rol o’ynaydi. Ayniqsa, bozor
iqtisodiyotiga o’tayotgan mamlakatlarda, shu jumladan O’zbekiston
Respublikasida jahondagi keskin o’zgarishlarga moslasha oladigan
zamonaviy turizm sohasini rivojlantirishda xususiy korxonalar sub’ektlari
nihoyatda muhim ahamiyat kasb etadi.
Ma’lumki, sobiq Ittifoq davrida Respublikamizning turizm
sohasidagi salohiyatidan yetarli darajada foydalanilmadi, ya’ni deyarli
ko’pchiligimizning tasavvurimizda turizm deganda faqatgina sanoqli
shaharlar va ularda joylashgan tarixiy obidalarni ziyorat qiladigan
sayyohlar
namoyon
bo’lardi.
Ko’rinib
to’rganidek,
turizm
mamlakatimizning bu boradagi boshqa barcha imkoniyatlarini yetarli
darajada hisobga olmagan holda bir tomonlama rivojlantirilgan.
Vaholanki, mamlakatimiz nafaqat tarixiy obidalarga ega shaharlar, balki
o’zining go’zal va xush tabiat manzaralari bilan G’arbiy yevropaning
SHvetsariya, Avstriya, Angliya va boshqa ko’plab mamlakatlaridan
qolishmaydigan maskanlari bilan ham ajralib turadi. SHuni alohida
ta’kidlab o’tishimiz joizki, ma’muriy-buyruqbozlik tuzumida hatto tarixiy
obidalarga qaratilgan turizm ham jahon andozalariga muvofiq ravishda
rivojlantirilmagan edi. Dunyoning turli xil mamlakatlaridan keladigan
turistlarga transport xizmatlarini, joylashtirish va oziq-ovqat bilan
ta’minlash xizmatlarini ko’rsatish darajasi yuqori saviyada tashkil
etilmagan edi. Bularga misol qilib, viloyatlar markazlari va turli
shaharlarda faoliyat ko’rsatadigan mehmonxonalarning xizmat ko’rsatish
darajasining pastligi, sport maydonchalarining zamon talablariga javob
bermasligi va hatto tarixiy obidalarning bir nechtasi ta’mirtalab ahvolda
bo’lib turganligi kabilarni ko’rsatib o’tishimiz mumkin. Umuman
olganda, mustaqillikning dastlabki yillaridanoq turizm sanoatini qayta
isloh etish va zamon talablariga to’liq javob beruvchi turizm
infratuzilmasini shakllantirish va rivojlantirish dolzarb muammolardan
biriga aylandi. Bunday islohotlardan ko’zlangan asosiy maqsad dunyo
mamlakatlari bilan mustaqil yurtimiz o’rtasidagi o’zaro ijtimoiy va
iqtisodiy
munosabatlarni
barqarorlashtirishda
rivojlangan
turizm
sohasidan samarali foydalanishdir. CHunki, dunyo mamlakatlaridan
tashrif buyuradigan turistlar oqimi qanchalik yuqori darajada bo’lsa,
milliy iqtisodiyotiimizning jahon iqtisodiyotiiga integratsiyalashuvi
jarayoni shunchalik darajada yuqori bo’ladi. O’z-o’zidan ma’lumki,
takomillashgan turizm sohasini samarali tashkil etish va rivojlantirishning
asosi xususiy mulkchilik munosabatlarini qanday darajada rivojlanishiga
bog’liq bo’ladi. Xususiy mulkchilik munosabatlari o’z rivojini topsa,
tabiiy ravishda raqobat muhiti shakllanadi, bu esa, birinchidan,
mamlakatimizda mavjud turizm imkoniyatlaridan to’liq foydalanish,
ikkinchidan, xususiy firmalar o’rtasida turistlar oqimiga xizmat ko’rsatish
borasida o’ziga xos musobaqalashuvning shakllanishi natijasida sifatli
xizmatlarning ko’rsatilishi, uchinchidan, aholining katta qismini
turistlarga bevosita va bilvosita xizmat ko’rsatadigan tadbirkorlik
sub’ektlarida band bo’lishi va boshqa shu kabilarga olib keladi.
Mamlakatimizda ko’rsatilayotgan turistik xizmatlar o’z ichiga
quyidagi turistik mahsulot turlarini qamrab oladi: trekking, speleoturizm,
alpinizm, ekoturizm, ta’lim olish maqsadiga yo’naltirilgan turizm, safari,
tuyalarda sayohat qilish, dam olish kurortlari va sanatoriyalari, suv
turizmi, tarixiy turizm, arxeologik turizm, ov va baliq ovi, gerbariylar va
hashoratlar yig’ish, ornitologiya va fotoovchilik, pikniklar, ot turizmi,
madaniy turizm, mahalliy xalqlar hayotini o’rganish, folk turizmi, biznes-
turizm va suvenirlar ishlab chiqarish. Ko’rinib to’rganidek,
mamlakatimizda ko’rsatilayotgan turistik xizmatlarning turi ancha
miqdorni tashkil etadi. SHuni alohida ta’kidlab o’tish joizki, turistlar
oqimining yil sayin ortib borishi natijasida faqatgina «O’zbekturizm»
milliy kompaniyasining va uning joylardagi shahobchalarini barcha
turistlarga, ya’ni ham ichki va ham tashqi turistlarga xizmat ko’rsatish
imkoniyati doirasi cheklanib qolmoqda. Tabiiy ravishda, bu sohada
o’ziga xos raqobatchilarni shakllantirishga keskin ehtiyoj yuzaga
kelmoqda. Mamlakatimizda turizm sohasidagi ushbu ehtiyojni samarali
qondirishning birdan-bir yo’li turizm xizmatlari ko’rsatadigan kichik va
o’rta biznes sub’ektlarini rivojlantirishda o’z ifodasini topadi. Aynan
mana shunday tadbirkorlik sub’ektlarini asta-sekinlik bilan rivojlantirish
natijasida birinchidan, mamlakatimiz bo’ylab sayohat qilayotgan turistlar
oqimi yil sayin ortib bormoqda. CHunki, ularga xizmat ko’rsatish
bo’yicha xususiy turistik firmalarning o’zaro raqobati natijasida turistlar,
ayniqsa, chet ellik turistlar ehtiyoj sezadigan jahon sifat andozalaridan
qolishmaydigan turistik xizmatlar taklif etilmoqda. Ikkinchidan, kichik va
o’rta biznes sub’ektlarining rivojlantirilishi natijasida turistik xizmatlar
eksportining salmog’i yil sayin oshib bormoqda. Bu esa o’z navbatida
mamlakatimizda mavjud turizm imkoniyatlaridan imkon qadar ko’proq
foydalanish, shuningdek, yanada ko’proq imkoniyatlarni kashf etish
uchun o’ziga xos zamin yaratmoqda.
YUqorida ta’kidlab o’tganimizdek, turizm Respublikamiz
iqtisodiyotii uchun g’oyatda zarur bo’lgan valyuta tushumini ta’minlaydi
(jadvalga qarang). Jadvaldan ko’rinib turganidek, 2002-2004 yillarda
valyuta tushumi har yili oshib borgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |