Turizm va sayohat agenti hamma mamlakatlarda alohida muhim
iqtisodiy ahamiyatga ega. U maxsus narx, guruhlarni birlashtirish,
transport vositalarini ijaraga olish, charter, turistik yo’nalishlari
to’g’risidagi ma’lumot va dam olish baholarini o’zida mujassam etgan
turistik molini shakllantiradi.
Agent kasbiga davlatlar o’rtasidagi
missiya hamda axborot va
reklama faoliyatini taqdim etish xizmatlaridan tashqari ko’pgina
davlatlarda savdo (tijorat) servisini ham kiritishadi. Bu milliy fuqarolik
qonunchiligi tomonidan nazorat qilinadi.
Turistik agentining faoliyati asosan ishonchda shakllanadi. Bunda
mijoz o’zi umuman, ko’rmagan, lekin savdo markasi bilan himoya
qilingan mol uchun bo’lak tarzda to’lovni amalga oshiradi. Sayohat
agentlarining huquqiy holati uchun bo’lak tarzda to’lovni amalaga
oshiradi. Sayohat agentlarining huquqiy holat sayoxat va turizm
sohasidagi xalqaro shartnomalarga asoslanadi.
Bu huquqiy holat nafaqat
xalqaro shartnomalar, balki, milliy mahalliy qonunchilik tomonidan ham
nazorat qilinadi. SHu asosda sayoxat agentlarining malakasini
aniqlaydigan, vakolat chegarasini, shartnomalar tizimini va faoliyati
nazoratini belgilab beradigan omilkor organ tuziladi.
Miliy qonunchilik yuridik shaxs huquqlariga ega bo’lgan turistik
xizmatlar sohasidagi oldi-sotdi operatsiyalarini amalga oshirishning
tashkiliy shakllarini belgilab beradi, bular "Agentlik" yoki "Sayohatlar
byurosi Turistik Agentligi" va "Sayohat agentligi" bo’lishi mumkin.
Savdo markasi va ruxsatnoma agentlik turkumi va sinfini ko’rsatib
berishi mumkin. Ushbu ruxsatnoma turizm
va xalqaro sayohatlar
sohasida faoliyati ko’rsatish huquqiy davlat va munitsipal organlari
tomonidan beriladi.
Ushbu shakllardagi ruxsatnomalar mavjud.
"A" ruxsatnomasi turistik agentligiga xizmat ko’rsatish sohasida
turistik misol, oldi-sotdi operatsiyalarini amalga oshirish huquqini beradi;
"V" ruxsatnomasi sayohatlar byurosiga sayoxatlar bo’yicha
shartnoma va xizmatlarin faqatgina sotish huquqini beradi;
"S" ruxsatnomasi sayohatlar avtotransport agentligiga turistik va
sayoxat xizmat ko’rsatish sohasida transport operatsiyalarini tashkil qilish
huquqini beradi. Ushbu korxonalar bir vaqtning o’zida turistik xizmatlar
savdosi sohasidagi operatsiyalarni amalga oshirishlari uchun milliy
qonunchilik talablariga binoan turistik molning oldi-sotdi operaniyalarini
o’tkazishga huquq beruvchi savdo markasini va sayohatga mo’ljallangan
xizmatlar uchun esa firma otini olishlar kerak. Bu turistik agentining
professional statusi sayohat agentliklari birlashmalari federatsiyasining
tavsiyalariga qarab 17 davlat qonunchiligida aniqlab berilgan.
Argentina,
Avstraliya, Kambodja, Birlashgan Arab Amirliklari,
Misr, Ispaniya, Frantsiya, Gaiti, Hindiston, Iroq, Isroil, Italiya,
YAponiya, Iordaniya,
Norvegiya, Filippin, Portugaliya hamda Siriya
Arab Respublikasi.
Huquqiy ustav faoliyatini olib borish ruxsatnomasi turistik
firmaning huquqiy ro’yxatdan o’tishdan keyingi tashkiliy bosqich
xisoblanadi.
Ruxsatnoma (litsenziya) turistik faoliyatini belgilangan muddat
davomida olib borishga ruxsat etuvchi rasmiy xujjatdir.
Ruxsatnoma olish uchun ariza beruvchi litsinzion faoliyat
yuritishga vakolatli bo’lgan organga quyidagi xujjatlarni taqdim etadi;
A) ruxsatnoma berishga ariza, bunda ko’rsatilishi shart;
*yuridik shaxslarga – nomi
va tashkiliy-huquqiy shakli, yuridik
manzilgohi, xisob-kitob nomeri va mos bankning nomi;
jismoniy shaxslarga - familiyasi, ismi, otasining ismi, pasport
ma’lumotlari (seriya, nomer, qachon va kim tomonidan berilgan) va
yashash joyi; faoliyat turi, ruxsatnoma amalining muddati.
B) ta’sis xujjatlar nusxalari (agar notarius tasdig’idan o’tlmagan
bo’lsa nusxasining taqdim qilishi kerak);
V) davlat ro’yxatidan o’tganligi to’g’risidagi guvohnoma nusxasi;
G) arizani qarab chiqish to’lovini, tasdiqlovchi xujjat;
D) soliq organi xisobidan o’tganligi to’g’risidagi xujjat yoki
jismoniy shaxsning tadbirkor sifatida davlat ro’yxatidan o’tganligi
to’g’risidagi guvohnomaning nusxasi (soliq organining shtampi bilan).
YUridik shaxs boshqaruvchilari va jismoniy tadbirkor – shaxslar
taqdim qilinayotgan ma’lumotlar to’g’riligiga javobgar bo’lishadi.
Ruxsatnoma olish uchun taqdim etilayotgan
barcha xujjatlarni
litsenzion foliyat ko’rsatishga vakolati bor organ tomonidan ro’yxatga
olinadi.
Ruxsatnoma berilishi to’g’risidagi arizani qarab chiqish hamda
ruxsatnomaning berilish, hammasi to’lov asosida amalga oshiriladi.
Ta’sis etuvchilari, tashkiliy-huquqiy shakli, nomi, yuridik
manzilgohi, o’zgargan holda, hamda yuridik, shaxsning yo’q qilinishi
yoki qaytadan tashkil qilinish hollarida ruxsatnoma o’zining
kuchini
yo’qotadi. Bunda zarur xujjatlar asosida yangidan shakllangan yuridik
rasmiylashtiriladi.
Ruxsatnoma varaqalarining himoyalanganligi taqdim etuvchiga
bo’lgan qimmatli qog’ozlarning darajasiga tenglashtirilgan. Ular aniq
xisobot xujjatlari bo’lib, xisob seriyasi va nomeriga ega.
Ruxsatnomani berish yoki bermaslik qarori ariza bilan qolgan
barcha zaruriy xujjatlar qabul qilingan kunidan boshlab 30 kun davomida
chiqariladi.
Rad javobi ariza beruvchiga yozma ravishda, sababini ham izohlab,
qaror qabul qilingandan so’ng 3 kunlik muhlat ichida jo’natilishi shart.
Rad javobining asosida quyidagilar yotishi mumkin: ariza beruvchi
tomonidan taqdim etilgan xujjatlarda noto’g’ri axborotning mavjudligi;
xalqaro turistik faoliyat ko’rsatish uchun zarur bo’lgan shart-
sharoitlarning mos bo’lmagani to’g’risidagi
mutaxasislarning salbiy
xulosasi hamda xavfsizlik shartlari.
Do'stlaringiz bilan baham: 
