O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiy fanlar fakultеti

Ингичка ичак (intestiпum tenue) 3 қисмга: ўн икки бармоқ ичак (25 
см), оч ичак (тахминан 2,5-3 м) ва ёнбош ичак (3-3,5 м) га бўлинадн. Ингичка 
ичакнинг диаметри 2,5-3 см бўлади. Ўн икки бармоқ ичак (duodenum) энг 

---

49 
калта қисм бўлиб, тақа шаклида, у қорин бўшлиғининг орқа қисмида 
жойлашган, олдинги қорин пардаси билан ўралган бўлади. Ўн икки бармоқ 
ичакнинг I бел умуртқаси олдида жойлашган юқори кўндаланг қисми, III бел 
умуртқасми олдида тушувчи қисми ва пастки кўндаланг қисми ажратилади. 
Ўн икки бармоқ ичак овқат ҳазм қилиш каналининг энг муҳим қисмидир. Бу 
ичакка ошқозон ости безининг шира йўли, жигарнинг ўт йўли очилади.
Меъда ости бези (pancreas) танадаги йирик безлардан бири 
ҳисобланади, у II бел умуртқаси сатҳида меъданинг орқасида, қорин орқa 
деворининг ёнида жойлашган. Бу без тузилишига кўра, альвеола найчали 
безларга киради, вазни 60-80 г, узунлиги 20 см. У уч қисмдан: бошча, тана ва 
дум қисмдан иборат. Безнинг бошчаси ўникки бармок, ичак эгрилигига 
жойлашган бўлиб, думи ичак буйрак ва талоққа тақалади. Қорин пардаси 
безни фақат олд ва паст томондан ўраб туради. Меъда ости безининг йўли 
ўникки бармоқ ичакнинг орқа деворидаги умумий ўт йўли билан биргаликда 
очилади. Меъда ости бези овқат ҳазм қилишда муҳим рол ўйнайдиган шира 
ишлаб чиқаради. Унинг оролчалар деб номланган алоҳида ҳужайралари 
инсулин гормони ишлаб чиқаради. Безнинг бу функцияси ички секреция 
функцияси деб аталади. Ишлаб чиқарилган гормон қонга қўйилади. Шундай 
қилиб, меъда ости бези аралаш-ҳам ташқи, ҳам ички секреция безларига 
киради. 
Оч ичак (intestinum jejunum) ўн икки бармоқ ичакнинг давоми бўлиб, 
чарвига осилган ҳолда қориннинг орқа деворига ҳаракатчан жойлашган. 
Очичак жуда кўп бурма (қовузлоқ)лар ҳосил қилади. Тирик одамда оч ичак 
қисқариб, шаклини ўзгартириб туради.