O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiy fanlar fakultеti

Интраперитонеаль органлар 
1. 
Ошқозон 
2. 
Оч ичак 
3. 
Ёнбош ичак 
4. 
Кўричак ва чувалчангсимон ўсимта 
5. 
Чамбар ичакнинг кўндаланг қисми 
6. 
Сигмасимон ичак 
7. 
Тўғри ичакнинг юқориги учдан бир қисми 
8. 
Талоқ 
9. 
Бачадон найлари 
Мезоперитонеаль органлар 
1. 
Жигар 
2. 
Чамбар ичакнинг кўтарилувчи қисми 
3. 
Чамбар ичакнинг пастга тушувчи қисми 
4. 
Тўғри ичакнинг ўртадаги учдан бир қисми 
5. 
Сийдик пуфаги (тўлиб турган) 
6. 
Бачадон 
Экстраперитонеаль органлар 
1. 
Ошқозон ости бези 
2. 
Ўн икки бармоқ ичак 
3. 
Буйрак усти безилари 
4. 
Буйраклар 
5. 
Сийдик чиқариш йўллари 
6. 
Сийдик пуфаги (бўш) 
7. 
Тўғри ичакнинг пастки учдан бир қисми 
Қорин пардаси бўшлиғи (cavinperitonaei) сероз парда сиртини намлаб 
турувчи озгина сероз суюқлиги билан тўлган ёриқсимон бўшлиқларнинг 

---

54 
мураккаб системасидир. Бу бўшлиқ қорин пардаси париетал ва висцерал 
варақларининг ўртасида жойлашади. 
Эркакларда қорин пардаси бўшлиғи мутлақо ёпиқ. Аёлларда эса қорин 
пардаси бўшлиғига очиладиган бачадон найчалари воситасида ташқи муҳит 
билан алоқада бўлади. Найчанинг бачадон қисми тешик билан бачадонга 
очилади, бачадон эса дилоқ билан туташади. 
Эркакларда қорин пардаси бўшлиғининг хусусияти шундаки, сероз 
халтачанинг бир қисми ажралган ҳолда ёрғочда ҳар бир уруғдонни алоҳида 
ўраб туради. Ривожланиш процессида даставвал чот канали орқали ёрғоққа 
қараб бармоқсимон халтача - ўсимтаси (proctssusvaginalis) бўртиб чиқади, 
кейин жуда кўп (99%) ҳолда бу халтачанинг охирги бўлимидан ташқариги 
ҳамма қисми битиб кетади, провардида ёрғоқда иккита сероз халтача қолади. 
Камдан-кам ҳолда (1%) бундай ўсимта бутун умр сақланиб қолади. 
Эркакларда қорин пардаси кичик тос бўшлиғида сийдик пуфаги билан 
тўғри ичак ўртасида жойлашган битта чуқур халтача ҳосил қилади; аёлларда 
эса иккита: бири тўғри ичак билан бачадон ўртасида ва иккинчиси сийдик 
пуфаги билан бачадон ўртасида жойлашган бўлади. Уларнинг кейингиси 
анча чуқур бўлиб, дуглас майдони деб аталади.