O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti sport faoliyati va boshqaruv fakul’teti sport boshqaruvi kafedrasi jismoniy tarbiyа gigienasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

3. Nyutonning uchinchi qonuni
Jism massasini, uni inertligining o‘lchovi sifatida ta’riflashdan shu xulosa kelib chiqadiki, ikki jismning o‘zaro ta’siri paytida ularning tezlanishi massasiga teskari proporsional bo‘ladi:

Kasrlarni umumiy maxrajga keltirsak m1·a1 = m2·a2 tenglamani olamiz. (4.4) formuladan kelib chiqsak, jism massasini uning tezlanishiga ko‘paytirish jismga ta’sir qiluvchi kuchga teng: m·a = F. Shuning uchun, o‘zaro ta’sir qiluvchi jismlar, kattaligi bir xil bo‘lgan kuch bilan bir–biriga ta’sir ko‘rsatadi: F1=F2 (F1–birinchi jism tomonidan ikkinchisiga ta’sir qiluvchi kuch, F2 – ikkinchi jism tomonidan birinchisiga ta’sir qiluvchi kuch).
Bundan tashqari, tajribalarda aniqlanganki, o‘zaro ta’sir qiluvchi jismlarning tezlanishi har doim qarama-qarshi yo‘nalishga ega. Shuning uchun, F1, F2 kuchlar ham qarama- qarshi tomonga yo‘nalgan. Bu, Nyutonning uchinchi qonuni mazmunini belgilaydi: o‘zaro ta’sir qiluvchi jismlar, bir–biriga kattaliklari bo‘yicha bir xil va yo‘nalishlari bo‘yicha qarama-qarshi bo‘lgan kuch bilan ta’sir ko‘rsatadi: F1 = – F2.
4. Moddiy nuqtaning kinetik energiyasi va mexanik ish
Nyutonning ikkinchi qonuni moddiy nuqtaning tezlanishi va unga ta’sir qiluvchi kuchlar o‘rtasida aloqani belgilaydi. Lekin, bir qator holatlarda, tezlanishdan qutilish qulay bo‘ladi. Bunga, kinematika tenglamalarini va Nyutonning ikkinchi qonunini birgalikda ishlatish yo‘li bilan erishish mumkin. Bunda, katta ahamiyatga ega bo‘lgan ikkita yangi fizik kattaliklar paydo bo‘ladi, ya’ni mexanik ish va kinematik energiya.
Material nuqta jismning harakatlanishi tomonga yo‘naltirilgan kuch ta’siri ostida α tezlanish bilan to‘g‘ri chiziq bo‘ylab harakatlansin. Kinematikadan ma’lumki, jismni bir nuqtadan boshqasiga o‘tishi paytida quyidagi tenglama bajariladi:


6-Ma’ruza: DIFFERENSIAL BIOMEXANIKA.
REJA:
1. Harakatlar (lokomotor) sifatlarining tavsiflari.