O`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi, surxondaryo viloyati kasbiy ta`limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi oltisoy tuma ni 2-sonli kasb-hunar maktabi

7. Tayanchlarni yig‘ish va o‘rnatish
CHo‘qurlarni qazish. HL lar qurilishida eng ko‘p mexnat talab qiladigan ish, er ishlari hisobilanadi: yog‘och yoki temir beton tayanchlar montaji uchun cho‘qurlarni qazish, metall tayanchlar uchun oyoq osti va fundamentlar tagiga CHo‘qurlar qazish. CHo‘qurlarni tayyorlash tuzilishida [32] ga amal qilinadi.



7.1 - rasm. Harxil shaklli cho‘qurlarda me’yoriy to‘proqli erlarda tayanchlarni mahkamlash:
a) – tayanchni rigelsiz mahkamlash; b) – rigellar bilan tayanchni mahkamlash
Bu ishlarni bajarishda ish vaqtini tejash uchun, yakka to‘rdagi temir beton va yog‘och tayanchlarni qazilgan cho‘qurlarga o‘rnatiladi. Parmalovchi MPK to‘rdagi yuritma diametri 750 mm, cho‘qurligi 4000 mm li cho‘qurlarni qaziydi; BM to‘ridagi diametri 800mm, cho‘qurligi 3000mm va diametri 650mm, cho‘qurligi 8000mm; BMTP to‘rdagi – diametri 650mm, cho‘qurligi 3000mm qaziydi. Parmalovchi BM-802C to‘rdagi yuritma (cho‘qur diametri 650mm, cho‘qurligi 8000mm) tayanchlar tagiga cho‘qurlar qazishdan tashqari, qoqqichlarni o‘rnatish va ular tagiga cho‘qur qazish uchun ham foydalaniladi. 35kV gacha bo‘lgan HL ni qo‘rinshda odatdagidek engilroq parmalovchi BKM to‘rdagi yuritmalar qo‘llaniladi, bu yuritmalar diametri 350, 400, 500mm, cho‘qurligi 2000 va 2500 mm qazishga mo‘ljallangan va I-IV to‘rkumli erlarda cho‘qurlarga tayanchlarni o‘rnatish uchun ishlatiladi.
Tayanchlar montaji. Tayanchlarni yig‘ish texnologiyasi [7] da hamma talablari keltirilgan.Tayanchlarni yig‘ish, montaj o‘lchov maydonlarida texnologik usullar qo‘llanilishi lozim. Tayanchlarning tortgich troslari chirishga qarshi qoplamaga ega bo‘lishi kerak.
Tayanchlarni fundamentlarga montaj qilish, qurilish tugallanmagan va to‘proq bilan to‘la, ko‘milmagan hollarda ta’qiqlanadi. Tayanchlarni montajdan oldin sharnir yordamida bo‘rash usulida fundamentlarning so‘rilish kuchidan saqlashni ko‘zda to‘tish kerak. Teskari tomonga aylantirib ko‘tarishdan to‘xtatish jihoz qo‘llanishi lozim. Tayanchlarni mahkamlash gaykalari oxirigacha mahkamlanishi va o‘z-o‘zidan bo‘shab ketishga bolt rezbasini o‘yib yo‘lini bo‘zish (kernolash) boltni 3mm cho‘qurlikkacha o‘yiladi. Tayanchning erga ishonchli mahkamlanishi qazilgan yoki ochiq cho‘qurlarga, tayanchlarni loyihadagi yopish cho‘qurligi ko‘rsatilishiga ko‘ra bajarilishi, ankerli plitalar bilan va sinchiklab qatlamma-qatlam to‘proqni cho‘qurlarga (sepib) to‘kib cho‘qo‘rni to‘ldirib zichlanadi.
Tayyor va yig‘ish maydonlarida yig‘ilgan tayanchlarni yo‘l bo‘yiga tashib, cho‘qurlarga bevosita o‘rnatiladi va fundamentlarga parmalash-kranli yuritmalar yordamida yoki maxsus mexanizmlar KVL-8 to‘rli o‘rnatuv kranlar bilan tayanchlar o‘rnatiladi. 1.3- rasm. YAkka to‘ruvchi yog‘och va temir beton og‘irligi 3-4 tonnalik tayanchlar, cho‘qurlarga avtokranlar yordamida o‘rnatiladi.