O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi sog`liqni saqlash vazirligi toshkеnt farmatsеvtika instituti

 

KROSSVORD 
1.
Grek yong’og’i qaysi oilaga mansub?
2.
Zarafshon archasi qayerda o’sadi? 
3.
Zarafshon archasi mevasidan tayyorlangan damlama qanday ta’sirga ega? 
4.
Limono’tning qaysi qismi mahsulot sifatida ishlatiladi? 
5.
Limono’tning asosiy ta’sir etuvchisi nima? 

---

36 
6.
Xandeliyadan mahsulot qaysi payt tayyorlanadi? 
IV.NAZARIY MATЕRIALLAR
1 – MAVZU
. DORIVOR O’SIMLIKLARNI RЕSURSSHUNOSLIGI 
TO’G’RISIDA TUSHUNCHA VA UNING VAZIFALARI. GЕOBOTANIKA VA 
5 
R
E
S 
U 
3 
R
S
sh 
6 
U
1 
N
2 
O
S 
L 
I 
K 

---

37 
RЕSURSSHUNOSLIK ATAMALARI. О’ZBЕKISTON FLORASINI BOYLIGI 
VA XILMA-XILLIGI. 
 
 
Ma’ruza rejasi: 
1.Resursshunoslik va uning tarixi xaqida tushuncha. 
2.Botanik resursshunosligi oldida turgan asosiy masalalar. 
3.O‘zbekistonning ba’zi viloyatlarida o‘sadigan dorivor o‘simliklari.
4. Asosiy geobotanik va resursshunoslik atamalari. 
Tayanch iboralar:
dorivor o‘simliklarni resursshunosligi, O‘zbekiston florasi, 
geobotanika, fitocinoz, dominant. 
O‘zbekiston relefini xar-xilligi tufayli, tuprog‘i va o‘simlik olami har xil bo‘ladi. 
Eng pastki yerlarda asosan cho‘l o‘simliklari tarqalgan. Yerlari qum, taqirlardan 
iborat. Tuproq tarkibi yuqoriga qarab o‘zgarib boraveradi. 
O‘zbekistonda 4150 atrofida o‘simliklar turlari uchraydi. O‘sadigan yovvoyi 
o‘simliklarni 700 ga yaqin turi dorivor hisoblanadi. 
O‘zbekiston florasi o‘simliklar olamida alohida o‘ziga xos o‘rin egallaydi. 
Muzliklar davridan so‘ng hosil bo‘lgan “Arkto-alpiyskiy” o‘simliklar tog‘ va tog‘ 
yon bag‘irlarini egallaydi. Bu o‘simliklar tekislikdan tog‘ tomonga 1500-1700 
metrgacha etib boradi. 
Janubiy pastroq zonalarda efemeroidlarga xos. Efemeroidlarni diferensiatsiyasi 
va ko‘payishi asosan tuproq tarkibiga qarab boradi. Efemerlar yirik formatsiyalar 
hosil qiladi. Efemeroidlar formatsiyasi bilan bir qatorda tekislik, dasht, qir (step) 
formatsiyalari rivojlanib borgan. 
Dasht formatsiyalari boshqa yerlardan farqliroq tog‘ va cho‘l zonalariga kirib 
boradi. Tog‘ o‘simliklari o‘ziga xos farmatsiyalar xosil qiladi. Bu farmatsiyalarda 
uchraydigan assotsiatsiyalar ko‘proq kserofit o‘simliklardan iborat. 

---

38 
Respublikamizda olib borilgan resursshunoslik ishlarini taxlil qilib, yovvoyi 
dorivor o‘simliklarga boy 5 ta viloyatlar ajratib olingan: Samarqand, Jizzax, 
Toshkent, Surxondaryo, Qashqadaryo viloyatlari. 
Samarqand viloyati respublika markaziga joylashgan bo‘lib, Zarafshon sohiliga 
kiradi. Hozirgi kunda viloyat 14 ta tumandan iborat. Samarqand viloyatini relefi 
asosida uchga bo‘lish mumkin. 
- SHimoliy Nurota tog‘lari yon bag‘ri.
- O‘rtasi-Zarafshon sohillari. 
- Janubida-Zarafshon tog‘ini adirlari. 
Nurota atrofidagi vodiylar cho‘l zonasiga kiradi. Vodiyga xos farmatsiya- ermon- 
Artemisia diffusa (polыn raskidistaya). 
Farmatsiya tarkibiga kiruvchi assotsiyasiyalar: efemero- irisovo-polыnnaya; 
irisovoe-adraspano-polыnnaya va eremurosovo-polыnnaya.