O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi sog`liqni saqlash vazirligi toshkеnt farmatsеvtika instituti

Dorivor preparatlari
. Damlama. 
 

---

190 
 
KIYIKOTINING O'TI (YER USTKI QISMI) -HERBA 
ZIZIPHORAE PEDICELLATAE 
 
 
 
O'simlikning 
nomi. 
Gulbandli 
kiyiko't — Ziziphora pedicellata Pazij et 
Vved.;
 
yasnotkadoshlar — 
Lamiaceae 
(labguldosh-lar — 
Labiatae) 
oilasiga 
kiradi. 
Ko'p 
yillik, 
asos 
qismi 
yog'ochlangan, to'it qirrali, shoxlan-
magan yoki yuqori qismi shoxlangan, 
bo'yi 20—40 sm li ko'p sonli poyali o't 
o'simlik. Barglari lansetsimon yoki tor 
lansetsimon, o'tkir uchli, tekis qirrali, 
qisqa bandli bo'lib, poyada qarama-qarshi joylashgan. Gullari uzun, tukli gulbandida 
osilgan holda joylashib, poya va shoxlari uchida ko'pgulli boshchasimon 
gulto'plamni hosil qiladil. Gulkosachasi tor naychasimon, bili-nar-bilinmas ikki 
labli, gultojisi ikki labli, och-gunafsha rangli. Mevasi — to'rtta yong'oqcha. 
lyun—avgustda gullaydi, iyul—sentabrda mevasi yetiladi. 
Geografik tarqalishi. 
Bu o'simlik O'rta Osiyo (G'arbiy Tyan-Shan)ning tog'li 
tumanlaridagi tog'larning quyi va o'rta qism-laridagi adirlarda, toshli-shag'alli tog' 
qiyalarida o'sadi. O'zbekistonning faqat Toshkent viloyatida uchraydi. 
Mahsulot tayyorlash. 
O'simlik qiyg'os gullagan vaqtida yer ustki qismi (10—20 
sm uzunlikda) o'rib olinadi va soya yerda quritiladi. 
Mahsulotning tashqi ko'rinishi. 
Mahsulot butun yoki qisman maydalangan barglar 
va serbargli — gulli, uzunligi 20 sm gacha bo lgan poyalardan tashkil topgan. 
Poyalar to'rt qirrali, ingich-ka, asos qismi yog'onlangan, shoxlanmagan yoki yuqori 
qismi shoxlangan. Barglari lansetsimon yoki tor lansetsimon, o'tkir uchli, qisqa 
bandli, tekis qirrali, qarama-qarshi joylashgan. GuUari ikki labli boiib, poya va 
shoxlari uchida ko'p boshchasimon gul to'plamini tashkil qiladi. Barglari yashil-
kulrang, gullari — och gunafsha rang, hidi kuchli — yoqimli xushbo'y, mazasi — 
o'tkir, xushbo'y. 
Mahsulotning namligi 9 foizdan, umumiy kuli 7 foizdan, xlorid kislotaning 10 
foizli eritmasida erimaydigan kuli 1 foizdan, mahsulotni qoraygan qismlari 3 foizdan, 
organik aralashmalar 2 foizdan va mineral aralashmalar 1 foizdan ko'p hamda 
mahsulot tarkibidagi efir moyi miqdori 0,5 foizdan kam bo'lmasligi kerak. 
Maydalangan mahsulot uchun 7 mm dan yirik bo'lgan qism-lar 10 foizdan va 
teshigining diamctri 0,5 mm bo'lgan elakdan o'tadigan mayda qismlar 1 foizdan 
ortiq bo'lmasligi kerak.