O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi sog`liqni saqlash vazirligi toshkеnt farmatsеvtika instituti

Dorivor preparatlari.
Udiz qaynatmasi. 
 
 
 
TUKLI ERVA O'TI (YER USTKI QISMI) -HERBA AERVAE
LANATAE 
 
 
O'simlikning nomi.
Tukli erva (pol-
pola) — Aerva lanata Juss. A.; 
machindoshlar (tojixo'rozdoshlar) — 
Amaranthaceae 
oilasiga kiradi. 
Ko'p yillik, shoxlangan va bo'yi 55-
70 sm ga yetadigan o't o'simlik. Barglari 
lansetsimon, ovalsimon yoki ellipssimon, 
tekis qirrali bo'lib, qisqa bandi yordamida 
poya 
va 
shoxlarda 
qarama-qarshi 
joylashgan. Gullari mayda, och yashil 
rangli 
bo'lib, 
qisqa 
boshoqsimon 
gulto'plamiga o'rnashgan. Urug'i yaltiroq, 
qora rangli. 
O'simlikning hamma qismi sertukli, kulrangda. 
Geografik tarqalishi
. Hindiston, Filippin, Yangi Gvineya va boshqa Osiyo va 
Afrikaning tropik tumanlaridagi qumli yerlarda, choilarda va butalar orasida o'sadi. 
O'zbekistonda tukli erva bir yillik o't o'simlik sifatida o'stiriladi. 
Mahsulot tayyorlash.
O'simlik gullagan davrida yer ustki qismi o'rib olinadi va 
3—4 sm qalinlikda soya yerda biror narsa (faner taxta, brezent, mato va boshqalar) 
ustiga yoyib quritiladi. 
Mahsulotning tashqi ko'iinishi
. Mahsulot poya, barglar va gulto'plamlaridan 
tashkil topgan. Barglari tuxumsimon yoki el-lipssimon, tekis qirrali, o'tkir yoki 
to'mtoq uchli, uzunligi 2—3 sm gacha, eni 0,5—1,5 sm, sertukli. Gulto'plami 
sertukli, boshoqsimon. Gullari mayda, och yashil, gultevaragi 2-5 bo'lakli boiib, 

---

197 
uchta guloldi bargchalari bilan o'ralgan. Barglari, poya -si va gulto'plamlari 
sertukli, kulrang-yashil, hidi — kuchsiz, yoqimli, achchiq mazali. 
Mahsulotning namligi 7 foizdan, umumiy kuli 13 foizdan, xlorid kislotaning 10 
foizli eritmasida erimaydigan kuli 8 foizdan, qoraygan qismlari 7 foizdan, organik 
aralashmalar 1,5 foizdan va mineral aralashmalar 1 foizdan ko'p hamda mahsulot 
tarkibida-gi flavonoidlar yig'indisining miqdori rutin bo'yicha 0,5