O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi sog`liqni saqlash vazirligi toshkеnt farmatsеvtika instituti

TUBULG'IBARGLI BO'YMODARON GULI -FLORES 
ACHILLEAE FILIPENDULINAE 
 
O'simlikning nomi
. Tubulg'ibargli 
bo'ymodaron 
— 
Achillea 
fil-
ipcndulina Lam.; astradoshlar — 
Asteraceae (murakkabgul-doshlar — 
Compositae) oilasiga kiradi. 
Ko'p yillik, bo'yi 60-75 sm ga 
yetadigan o't o'simlik. Poyasi ko'p 
sonli, 
yo'g'on, 
mayda 
qirrali, 
serbargli, tukli. Barglari keng, cho'ziq 
lansetsimon, 
patsimon 
qirqilgan, 
bo'laklari yirik, cho'ziq lansetsimon, 
tishsimon bo'lakchalarga qirqilgan. 
Poyaning pastki qismidagilari bandi 
yordamida, yuqoridagilari bandsiz 
ketma-ket joylashgan. Sariq rangli 
gullari teskari konussimon savatchalarga joylashgan; savatchalar esa poya uchidagi 
qalin, murakkab qalqon-simon gul to'plamini hosil qiladi. Mevasi — kulrang-
qoramtir, uzunligi 2—2,25 mm bo'lgan pista. 
lyun—sentabr boshida gullaydi, avgust oxirida—sentabrda mevasi yetiladi. 
Geografik tarqalishi
. O'rta Osiyo va Kavkazning tog'li tuman-laridagi shag'alli 
daryo vodiylarida, soylarda, tuproqli-shag'alli tog' qiyalarida, ariq yoqalarida va 
boshqa yerlarda o'sadi. 
Mahsulot tayyorlash
. Tubulg'ibarg bo'ymodaron qiyg'os gullaganda gul 
to'plami qirqib olinadi va soya yerda quritiladi. 
Mahsulotning tashqi ko'rinishi
. Mahsulot murakkab qalqon-simon gul 
to'plami, uning ayrim bo'laklari va 1 sm dan uzun bo'lmagan gul bandli ayrim 
savatchalardan tashkil topgan. Savatchalar cho'ziq tuxumsimon, uzunligi 3—4 
mm, diametri 2—4 mm bo'lib, kam sonli savatcha chetidagi tilsimon gullari va 
savatcha o'rtasidagi ikki jinsli naychasimon gullardan iborat. Gul o'rni deyarli 

---

200 
konussimon. Savatchaning o'rama bargchalari ko'p sonli, cherepitsasimon 
o'rnashgan, tukli, cho'ziq lansetsimon. 
Gullari sariq rangli, savatcha o'rama barglari yashil-sarg'ich; mahsulot o'ziga xos 
hid va achchiqroq, yoqimli mazaga ega. 
Mahsulot namligi 8 foiz, umumiy kuli 7foiz, 10 foizli xlorid kislotada erimaydigan 
kuli 0,5 foiz, qoraygan gul savatchalari 6 foiz, 1 sm dan uzun bandli gul savatchalari 5 
foiz, organik aralash-malar 0,5 foiz a minral aralashmalar 0,5 foizdan kop; 
gulavachadari va uning bo'lakchalari 70 foizdan; mahsulot tarki-bidagi flavonoidlar 
yig'indisini miqdori (kversetinga nisbatan) 0,8 foizdan kam bo'lmasligi kerak. 
Qirqilgan (maydalangan) mahsulot uchun 7 mm dan yirik bo'lgan bo'lakchalar 3 
foizdan va teshigini diametri 0,2 mm elakdan o'tadigan mayda qismlar 2 foizdan 
ko'p bo'lmasligi lozim.