O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi

Ko‘llari.  Afrika  ko‘llari  materik  bo‘ylab  notekis  taqsimlangan.  Ularning 

asosiy  qismi  ikki  regionda-Sharqiy  Afrika  yassi  tog‘ligida  va  Efiopiya  tog‘ligida 

joylashgan.  Qolgan  hududlarida  ko‘llar  kam  uchraydi.  Afrika  ko‘llari  kelib 

chiqishiga ko‘ra uchta tipga bo‘linadi. Kuyida siz har qaysi tipga karashli bo‘lgan 

ko‘llarning ayrimlari bilan tanishasiz. 

1.  Materik  ichkarisidagi  keng  botiqlarning  uncha  chuqur  bo‘lmagan 

cho‘kmalarida  hosil  bo‘lgan  ko‘llar.  Bunga  Chad  ko‘li,  Niger  daryosining  o‘rta 

oqimidagi  ko‘llar,  Janubiy  Afrikaning  Kalahari  rayonida  joylashgan  Ngami, 

Makarikari,  Skau,  Etosha  ko‘llari  qaraydi.  Bularning  ayrimlari  antropogen 

davrining  plyuvial  epoxaoadan  saqlanib  qolgan  relikt  ko‘llar  hisoblanadi. 

Shulardan biri oqmas Chad ko‘li bo‘lib, u Saxroi Kabirning janubida joylashgan. 

Maydoni  yog‘in  mikdoriga  va  unga  kuyiladigan  daryolarning  suv  rejmiga  qarab 

10000  km

2

  dan  18000  km

2

  gacha  o‘zgarib  turadi.  O‘rtacha  chuqurligi  4-7  m  ga 

teng.  Ko‘lning  uzunligi  200  km  va  kengligi  70-90  km.  Okean  sathidan  240  m 

baland  joylashgan.  Unga  Shari  va  Komadugu-Yobe  daryolari  o‘z  suvini  quyadi. 

Yog‘irlar  mavsumida  ko‘l  maydoni  ikki  barobarga  kengayib  ketadi.  Ko‘l 

qirg‘oqlari botqoqlangan va sho‘rlangan. 

2.  Materikning  tektonik  yoriqlarida,  uzilmalarida  va  botiqlarida  vujudga 

kelgan  tektonik  ko‘llar  tipi.  Bu  tipdagi  ko‘llarga  asosan  Sharqiy  Afrika  yassi 

tog‘ligidagi  tektonik  yoriqlar  tizimida  ,  va  botiqlarda  joylashgan  Tanganika, 

Nyasa, Kivu, Rudolf, Viktoriya, Koga, Eduard, Albert va boshka ko‘llar qaraydi. 

Bularning aksariyatni shakli uzunasiga chuzilgan va chuqur ko‘llardir. Ular baland 

va tik yon bag‘rli tog‘lar bilan o‘ralgan.