normannlar tomonidan kashf etilgan. Eyrik Raudi bir necha hamroxlari bilan
Islandiyadan garbga tomon suzib, Grenlandiyaga borib yetgan va usha yerda
urnashib olishgan, qishloqlar bunyod etishgan. XI-XIII asrlarda ular materikning
Nyufaundlend orolini va Labrador yarim orolining qirg‘oqdarini kashf etishgan.
Ammo normannlarning bu kashfiyotlari to‘g‘risida usha davrda yYevropaliklarga
xech narsa ma’lum emas edi. XV asr oxirida italiyalik Jon Kabot boshchilik kilgan
inglizlar ekspeditsiyasi Nyufaundlend orolini, Labradorni va materikning sharqiy
ekspeditsiyasi Gonduras, Nikaragua, Kosta-Rika va Panama buyni soxillarini,
Bagama, Katta Antil va Kichik Antil orollarini kashf qildi. Angliyalik dengizchi-
sayyoxlardan XVII asrda G.Gudzon va XVIII
asrda
A.Makenzi materikning
sharqiy va shimoliy qismlarini urganishdi. XX asr boshida R.Amundsen
materikning shimoliy qirg‘oqlari buylab suzib, Yerning shimoliy magnit qutbini
geografik o‘rnini aniqladi.
Shimoliy
Amerikaning
shimoli-garbiy
qismini
tadkik
etishda
rus
sayyoxdarining xizmati katta. Ruslar yYevropaliklardan mustaqil ravishda Alyaska
yerlarini
va unga yakin joylashgan orollarni kashf etishdi hamda uzlashtirishdi.
1648 yilda F.Popov va S.Dejnyov Chukotka dengizidan Tinch okeanga suzib utib,
Shimoliy Amerika tor bug‘oz orkali Osiyodan ajralib turganligini isbot qildilar.
1732 yilda I.Fedorov va M.Gvozdevlar Alyaskaning Syuard yarim orolini kashf
etdilar. 1741 yilda V.Bering va A.Chirikovlar ikkita yelkanli kemada Aleut orollari
buylab suzishdi, Aleksandr arxipelagini, Kadyak orolini, Alyaska kultigi soxilini
tadqiq qilishdi.
Keyinchalik bu uzok ulkaga kupdan-kup savdo va ov ekspeditsiyalari kela
boshladi. Savdo kompaniyasi asoschilaridan biri bo‘lgan G.Shelexovni Rossiya
Kolumbi deb atashgan. U Shimoliy Amerikadagi rus qishloqlariga asos soldi,
mahalliy axoli bilan savdo-sotik olib bordi, rus Amerikasi hisoblangan Alyaskani
tadkik kilish va uzlashtirishga yordam berdi. Shimoli-Garbiy Amerikaning
kartasini tuzdi, yangi kashf etgan joylarni tabiiy geografik tavsilotini yozdi. 1759-
1764 yillarda rus sanoatchilaridan A.Tolstix, S.Glotov, S.Ponomarevlar Alyaska
yarim orolning bir qismini, Andreyanovsk va Lisiy orollarini kashf qilganlar.
1784-1795 yillarda rus sayyoxlari Alyaska va Kenay yarim orollirini to‘liq kashf
etishib, bu regionlar to‘g‘risida ko‘plab ma’lumotlar to‘pladilar.
Shunday qilib, ruslar asta-sekin soxil buylab janubga tomon ancha kirib
borganlar. Rus qishloqlari Tinch okean soxilining katta qismida to 38° shimoliy
kenglikkacha bunyod etilib, fortlar (kal’a) ham qurilgan. Shimoliy Amerikaning bu
kishlokdariga XIX asrda dunyo aylana ekspeditsiyalari borgan. 1848-1854 yillarda
Shimoliy Amerikaga tashrif buyurgan rus ekspeditsiyalari materikning eng
shimoliy chekka kismlarini batafsil tadkik etdilar, Shimoliy Muz okeani bilan
chegaralangan qirg‘oq chiziqlarini tuzilishini aniqladilar va ularni kartaga tushirish
ishlarini nixoyasiga yetkazdilar.
Shimoli-Garbiy Amerikaning bir kator geografik joylari rus tadkikotchilari
nomiga kuyilgan. Masalan, Chirikov oroli, Shelexov qo‘ltig‘i, Velyaminov vulkani
va boshkalar. Bu nomlar geografik kartalardan va atlaslardan o‘z o‘rnini egallagan.
1867 yilda chor hukumati Alyaskadagi rus mulklarini Amerika qushma Shtatlariga
sotib yubordi.
Do'stlaringiz bilan baham: