O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi



Download 3,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet242/522
Sana31.12.2021
Hajmi3,36 Mb.
#229587
1   ...   238   239   240   241   242   243   244   245   ...   522
Bog'liq
Материклар ва океанлар табиий географияси

Subtropik zonalar. Subtropik landshaft zonalari Afrikaning shimoli-g‘arbiy 

va  eng  janubiy  qismlarida  joylashgan.  Subtropiklar  materikinng  shimoli-g‘arbiy 

qismida,  O‘rta  dengiz  sohillarida  va  Atlas  tog‘larining  chekka  qismlarida  tarkib 

topgan.  Zona  iqlimi  O‘rta  dengiz  subtropik  iqlim  tipiga  ega.  YOg‘in  miqdori 

tekisliklarda  va  tog‘  etaklarida  450-600  mm  ga  boradi,  tog‘  yon  bag‘rlarida  esa 

1200 mm dan ortadi. O‘rta dengiz subtropiklari  yoz  jazirama issiq va qish sernam 

iliq  bulanganligi  sababln  doimiy  yashil  o‘simliklar  keng  tarqalgan.  Bu  erdagi 

o‘simliklar yozgi qurg‘oqchil davrga yaxshi moslashgan, ularning bargi mayda va 

dag‘al bo‘ladi. 

O‘rta  dengiz  iqlim  sharoitida  jigar  rang,  uncha  qalin  bo‘lmagan  qizg‘ish-

jigar rang tuproqlar hosil bo‘lgan. Ular unumdor joylar hisoblanadi. Sitruslarninng 

asosiy  qismi  ana  shu  erlarda  etishtiriladi.  Subtropiklar  zonasining  tabiiy 

o‘simliklari zaytunlardan, pistalardan, mitti palmalardan iborat. Butalardan makvis, 

ladannik, mirta, oleandralar o‘sadi.  Past tog‘larning yon bag‘rlarida O‘rta dengiz 

zonasiga  xos  eman  daraxtlaridan  tashkil  topgan  o‘rmonlar  uchraydi.  SHimoliy 

Afrikada bu zona sharqqa borgan sari subtropik cho‘l va chala cho‘l zonalari bilan 

almashinadi.  

Janubiy  Afrikadagi  O‘rta  dengiz  tipidagi  subtropiklar  zonasi  materikning 

eng  janubi-g‘arbiy  qismida  uchraydi.  Bu  erda  yozning  o‘rtacha  harorati  21

0

S



 

ga 


qishning  o‘ratcha  harorati  12°,  15°S  ga  teng.  Qishshing  ayrim  kunlarida  tuproq 

qoplami  muzlashi  mumkin.  YOg‘in  300-600  mm  atrofida  tushadi.  Qish  oylarida 

yomg‘ir maydalab uzoq yog‘adi. Bu esa tuproqlarni yaxshi namlantiradi va ularni 

yuvilib  ketishidan  saqlaydi.  Janubiy  subtropiklar  zonasi  o‘simlik  turlariga  juda 

boy.  Bu  erda  SHimoliy  Afrikaga,  Evrosiyoga  va  Avstraliyaga  xos  bo‘lgan 

o‘simliklar  uchraydi.  Daraxt  turlaridan  kap  zaytuni,  kumush  daraxti,  afrika 

yong‘og‘i,  kap  kashtani,  sariq,  daraxt,  kedr  deb  ataladigan  ulkan  qora  archalar 

o‘sadi.  Hayvonlardan  kap  arsloni,  kanna  antilopasi,  buballar  deyarli  qirilib 

yuborilgan. Qurikxonalarda ko‘p miqdorda fillar saqlanib qolgan. 

 



YIRIK REGIONAL TABIIY GEOGRAFIK O‘LKALARI. 

Afrika  hududining  asosiy  qismida  geologik  strukturaning  va  relef 

shakillarining  deyarli  bir  xil  tuzilishi  tufayli  katta-katta  maydonlarda  landshaft 

komplekslari  ham  bir  xilday  ko‘rinish  xususiyatiga  ega.  Ularning  o‘zgarishi 

iqlimning  o‘zgarishiga  bog‘lik  holda  asta-sekin  yuz  beradi.  SHimoliy  Afrikaning 

relefi  asosan  tekis  bo‘lganligi  uchun  landshaft  zonalarining  shimoldan  janubga 

qarab  o‘zgarishi    va  almashinishi  muayyan  ravishda  sodir  bo‘ladi.    Bu  erning 

orografiyasi  ham  landshaftlarning  shakllanishiga  sezilarli  darajada  ta’sir  ko‘rsata 

olmaydi. 

Materikning  sharqiy  qismida  tektonik  harakatlar  faollashgan  zonaga  duch 

kelgan  Afrika  platformasida  baland 

TOF 

massivlari  vujudga  kelgan,  tektonik 

yoriqlar  va  uzilmalar  hosil  bo‘lgan,  vulkanizm  rivojlangan.  Bunday  orografik 

o‘zgarishlar atmosfera yog‘inlarini va haroratni notekis taqsimlanishiga, balandlik 

mintaqalarining  shakllanishiga  va  ularning  strukturasini  murakkablashishiga  olib 

kelgan,  Natijada  Afrika  hududida  xilma-xil  zonal-regional  landshaft  komplekslari 

vujudga kelgan. 

Materikni  tabiiy  geografik  rayonlashtirishda  T.V.Vlasova  uning  hududini  4 

ta  yirik  qismga    SHimoliy,  SHarqiy,  Markaziy  va  Janubiy  Afrikaga  bo‘ladi. 

A.M.Ryabchikov,  L.A.Mixaylovalar  materik  yuzasining  tuzilishiga  va  balandlik 

xususiyatlariga asoslanib dastlab uni ikkita katta qismga   Past va Baland Afrikaga 

bo‘lishadi.  Sungra  ularning  tarkibida  bir  necha  tabiiy  geofafik  o‘lkalarni 

ajratishadn.  Quyida  Siz  Afrikaning  Past  va  Baland  qismlari  va  ularga  taalluqli 

bo‘lgan tabiiy geografik o‘lkalari bilan tanishasiz. 




Download 3,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   238   239   240   241   242   243   244   245   ...   522




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish