O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Kasallik rivojlanishi. O’zbekistonda qo’zg’atuvchi zamburug’ miseliysi bilan tinim davridagi kurtaklarda va novdalarda hamda zararlangan organlarda kleystotesiylari yordamida qishlaydi. Bahorda kasallikning birinchi belgilari shu kurtaklardan o’sayotgan novdalarda paydo bo’ladi. Miseliy kurtaklar bo’rtgan paytda yoki undan sal ertaroq, o’rtacha havo harorati 10-11^oS ga yetganda o’sa boshlaydi va o’sayotgan yosh novda va yozilayotgan barglarni oq miseliysi bilan o’rab oladi, ustida ko’p konidiyalar hosil qiladi va ular kasallikning birlamchi manbai bo’lib, tokning boshqa qismlarini va boshqa toklarni zararlaydi. Kasallikni birlamchi tarqatuvchi bu novdalarga “bayroq novdalar” nomi berilgan. Oidium bir mavsumda bir necha avlod beradi. Oidium bahorda barvaqt paydo bo’ladi, ammo u tok gullashi oldidan jadal rivojlanadi va bu rivojlanishi havo juda isib ketishigacha va namlik kamayguncha davom etadi. Kasallik issiqsevar bo’lib, uning rivojlanishida harorat asosiy rol o’ynaydi, konidiyalar 6-32^oS, optimum 18-25^oS haroratda o’sadi va tokni zararlaydi; 35^oS da konidiyalar o’sishdan to’xtaydi, 40^oS dan oshganda konidiyalar va ekzogen miseliy halok bo’ladi. Tok zararlanishidan konidiyalar paydo bo’lishigacha 23-30^oS haroratda 4-6 kun, 7^oS da esa 32 kun o’tadi. 36^oS haroratda miseliy 10 soatda, 39^oS da esa 6 soatda halok bo’ladi. O’rtacha kunlik harorat 19-20^oS bo’lganida kasallik juda tez rivojlanadi va tarqaladi, 24-25^oS haroratda esa bu jarayonlarning tezligi sezilarli darajada pasayadi va 40^oS da to’xtaydi. Erkin namlik (yomg’ir, shabnam) konidiya o’sishiga salbiy ta’sir qiladi, buning uchun 20-100% (optimum 50-80%) havo nisbiy namligi yetarli bo’ladi.