O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Lavlagining qizil rizoktonioz kasalligi qo’zg’atuvchisi Helicobasidium purpureum bazidiomiset zamburug’i bo’lib, utuproqda vegetativ Rhizoctinia violaceas haklida yashaydi. Kasallik O’zbekistonda qayd etilmagan, ammo omborxonalarda saqlanayotgan lavlagida uchrashi ehtimol qilinadi.

Qo’zg’atuvchining belgilari. Rhizoctinia violacea. Zamburug’ tanasi kiygiz yoki kanop ipi ("shnur") shaklini hosil qiluvchi, ko’p hujayrali, oldin rangsiz, so’ngra qo’ng’ir-binafsha tus oluvchi, eni 7-10 mkm, uchlarining eni 12-14 mkm bo’lgan gifalardan iborat; alohida hujayralarning uzunligi 55-173 mkm. Zararlangan lavlagi ildizlari ustida, to’qimalarga botib kirgan kichik to’q-qizil-binafsha rangli miseliy rivojlanadi. Nam tuproqda miseliy ildizlar ustida kiygizga o’xshash qatlam hosil qiladi, ildizlarning po’sti chirib, ularning ustida botiq, kulrang-qo’rg’oshin tusli dog’lar rivojlanadi.

Ildiz ustida binafsha rangli nuqtalar shaklli tanachalar paydo bo’ladi. Ular tashqi ko’rinishidan kichik sklerosiylarga o’xshaydi. Upar faqat Rhizoctinia violacea turiga xos bo’lib, o’simlik ildizlarini zararlash uchun xizmat qiladi va "zararlovchi tanachalar" nomini olgan. Ularning usti po’k, to’q-binafsha, ichki qismlari esa rangsiz gifalardan tashkil topgan (Pidoplichko, 19776; Peresыpkin, 1986).