O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Kurash choralari. 1. Boshqa oilaga mansub ekinlar bilan olmoshlab ekish; kuzda o’simlik qoldiqlarini kuydi-rib tashlab, shudgorlash. 2. Zararkunanda qiyg’os tuxum qo’yib lichinkalar chiqaboshlagan davrda birorta piretroid insekti-sid bilan ishlov o’tkazish yaxshi natijalar beradi. Bunda, o’simliklar biryo’la o’rgimchakkana bilan ham zararlangan bo’lsa birorta insektisid-akarisid (siperfos, karate, talstar) ishlatish kerak.

Bitlar. Poliz ekinlariga ko’proq poliz shirasi (Aphis gossypii Glov.) va akasiya shirasi (A.craccivora Koch.) shikast yetkazishi mumkin. O’rta Osiyo mintaqalarida Bitlar poliz ekinlarining eng asosiy zararkunandasi bo’lib hisoblanadi. Bu zararku-nandalar poliz ekinlarini (qovun, tarvuz, bodring, qovoq) nihollik davridan hosil yetilishiga qadar zararlashi mumkin. Ammo iyulning birinchi-ikkinchi o’nkunligidan to, avgustning yarmigacha rivojlanishi pasayib, keyinchalik yana kuchli ko’payaboshlaydi. Zararkunandaning kuzda rivojlani-shi asosan kechki bodring va qovoq ekinlari uchun ahamiyatli bo’ladi. Bitlarning poliz ekinlariga zarari shu qadar kuchli bo’ladiki, ko’pincha ularga qarshi kurashilmasa mutlaqo hosil olinmaydi, yoki qimmati past mahsulot olinadi. Bunday ahvol barcha viloyatlarda sodir bo’lishi mumkin. Ayrim yillari paykaldagi qovun va tarvuz palaklari iyul oyida Bitlar bilan shu qadar kuchli zararlangan bo’ladiki, hatto palak ostidagi yer shirali chiqindilardan qorayib ketadi. Buning sabablaridan biri shundaki, o’simliklar yosh davrida (may oyi) zararlanib kimyoviy kurash o’tkazilishi lozim bo’lgan bir vaqtda, ipak qurti boqilish mavsumi o’tkaziladi. Bu esa qishloq ho’jalik ekinlarida har qanday kimyoviy himoya tadbirlarini o’tkazilishiga chek qo’yadi. Shuning uchun, asosan shu davr mas’uliyatli bo’lib hisoblanib, o’simliklar-ni himoya qilishning boshqa bezarar yo’llarini axtarishga majbur qiladi. Poliz ekinlarida akasiya shirasi 3-4 avlod berib rivojlansa, poliz shirasi 12-14 avlod berishi mumin. (Kalorada va oq qonat zarari sabzavotlal bo’limida aytilgan)