O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

2.6.  Internetda web-vakolatni  tashkil etish 
2.6.1. Internet-do‘kon 
 
Internet do‘kon  –  bu  elektron  tijorat  asosida  ishlaydigan  va 
an’anaviy  xizmat  ko‘rsatadigan  do‘konlariga  xos  bo‘lgan  xizmat 
va tijorat funksiyalarini bajaradigan avtomatlashtirilgan tizim: to-
varlarni namoyish qilish va tavsiflash, buyurtmalarni qabul qilish 
va  qayta  ishlash,  xaridorga  texnik  va  boshqa  yordam  ko‘rsatish, 
yetkazib berish va boshqalar.  
Internet- do‘kon bu 
ixtisoslashgan 
sayt 
bo‘lib, 
uning 
yordamida  tovarlar  (xizmatlar)  haqidagi  ma’lumotlar  bilan 
oldindan tanishib chiqib, tovarlar va xizmatlarni interfaol ravishda 
sotib olish yoki sotish  imkonini beradi. 
Internet-do‘kon  –  bu  elektron  tijoratga  yo‘naltirilgan 
dasturlarning ma’lum bir qatoriga ega bo‘lgan loyihadir. 
An’anaviy  do‘konlardan  farqli  o‘laroq,  elektron  do‘kon 
yanada  kengroq tovar va  xizmatlarni taklif  qilishi  mumkin; iste’-
molchilarga  tovarlarning  xususiyatlari  to‘g‘risida  to‘liq  ma’lumot 
berish mumkin.   
Zamonaviy  kompyuter  texnologiyalaridan  foydalangan 
holda,  har  bir  xaridorga  u  bilan  oldingi  tajribani  hisobga  olgan 
holda individual yondashuv ishlab chiqiladi. 
Onlayn do‘kon do‘kon egasi uchun ham, xaridor uchun ham 
bir qator afzalliklarni yaratadi. 
Internet do‘kon  egasiga quyidagilarga uchun  qulaylik    yara-
tadi: 

---

165 

 Internetda  doimiy  ravishda  mavjud  bo‘lgan  bozorda  taklif 
qilinadigan  tovarlar  yoki  xizmatlarning  elektron  katalogini  yarat-
ish; 

 kechayu-kunduz savdo kanallarini tashkil qilish; 

 do‘konning  ishini  mustaqil  ravishda  boshqarish,  taklif 
etilayotgan  tovarlar  va  xizmatlar  haqidagi  ma’lumotlarni  tezda 
yangilash; 

 buyurtmalarni  qabul  qilish  tizimini  avtomatlashtirish 
(buyurtma  bo‘yicha  operatsiyalar  to‘g‘risidagi  xabarlar  xaridorga 
avtomatik ravishda yuboriladi); 

 ichki  ayirboshlash  kursidan  foydalangan  holda hujjat-
larning  (valyuta, dollar,  yevro,  so‘m ) ko‘p  valyutali    hisobotini 
saqlash va yuritish; 

 xaridorning  toifasini  avtomatik  ravishda  aniqlash  usulini 
(ulgurji, chakana) o‘rnatish; 

 olis filiallar va biznes sheriklariga xizmat ko‘rsatish uchun 
biznesdan biznes tizimida ishlarni tashkil qilish; 

 marketing    tadqiqotlar    va  bir  mijozlar  bazasini  yaratish 
maqsadida  qayta  aloqa 
(so‘rovnomar, 
anketa, 
tanlovlar, 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri pochta, va hokazo) o‘rnatish;   

 do‘konning ishini avtomatik ravishda shakllanadigan statis-
tika asosida tahlil qilish; 

 
o‘z biznesi uchun samarali reklama ko‘magi; 

 zudlik  bilan  hisob-kitob  qilish  uchun  bitta  yoki  bir  nechta 
onlayn to‘lov tizimlarini ulash; 

 xaridorga  tovarlarni  yetkazib  berish  xizmatini  tashkil  qi-
lish; 

 onlayn  maslahatni  ulang  (real  vaqt  rejimida  xaridor  bilan 
aloqa qilish imkoniyati); 

 saytdagi yangiliklar tizimini ulash; 

 mijozlarga  do‘kondagi  yangi  mahsulotlar  to‘g‘risida 
ma’lumot beradigan axborot byulleteni yaratish; 

 do‘konni omborxona va buxgalteriya kabi ofis tizimlari bi-
lan  integratsiyalash,  ma’lumotlarni  elektron  do‘kon  ma’lumotlar 
bazalariga o‘tkazish jarayonini avtomatlashtirish. 

---

166 
Internet do‘kon xaridorga quyidagilarga imkon beradi : 

 katalogdan mahsulotni tanlash va web- interfeys yordamida 
on-layn tartibda buyurtma berish;     

 har qanday qulay vaqtda oldi-sotdi bitimini tuzish; 

 mavjud usullardan biri yordamida to‘lovni amalga oshirish; 

 joylashtirilgan buyurtmaning tasdig‘ini olish; 

 onlayn rejimiga joylashtirilgan buyurtmaning joriy holatini 
doimiy kuzatib borish.