O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

  
             2.5.2. Elektron tijorat tizimini tashkil qilish 
 
Elektron tijorat tizimini tashkil etish to‘rt tashkiliy  shaklida 
amalga oshirilishi mumkin: 

 Mavjud  biznesning  kengayishi  sifatida  elektron  tijorat  tiz-
imini yaratish. 

 Joriy  internetni-manbani  sotib  olish uning  funksiyalarini 
o‘zgartirish,. 

 Elektron  tijorat  loyihasini  amalga  oshirish  uchun  mustaqil 
kompaniya tashkil etish. 

 Biznes  sheriklari  va  texnologiya  kompaniyalari  bilan 
qo‘shma loyiha. 

---

160 
2.5.2-jadval 
Elektron tijoratni tashkil etishni ko‘rinishlarini  taqqoslash 
 
Tashkillashtirish  
parametrlari 
Foyda 
Kamchiliklari 
Mavjud kom-
paniyada yangi 
savdo kanali si-
fatida elektron 
tijorat tizimini 
yaratish 
Mavjud tizimlar bi-
lan maksimal darajada 
integratsiya qi-
lish. Tajribadan 
foydalanish 
O‘zgarishlarni 
boshqarishning mu-
rakkabligi. Tajriba 
yetarli 
emasligi. Yuqori 
texnik va tashkiliy 
xavflar 
Mutaxassislar ja-
moasi bilan mavjud 
Internet-manbalarni 
sotib olish 
Amaldagi savdo may-
donchasi. Tezkor 
ishga tushurilishi.  
Vakolat 
Texnik resurslarni 
birlashtirishning 
murakkabligi 
Elektron tijorat 
resurslarini 
loyihalashtirish va 
rivojlantirish uchun 
mustaqil kompaniya 
tashkil etish 
Moslashuvchanlik. Ja-
moaning elektron ti-
jorat tizimiga 
yo‘naltirilganligi 
Marketing va logis-
tika jarayonlarini 
kompleks 
boshqarish muam-
mosi 
Hamkorlar bilan el-
ektron tijorat 
loyihasi 
Resurslar yetar-
ligi. Barcha ishtirok-
chilarning 
manfaatlarini 
birlashtirish. Yangi 
integratsiya samara-
lari 
Menejmentning 
yuqori darajasi talab 
qilinadi. Yuqori 
tashkiliy xavf 
 
Elektron tijorat tizimining amalga oshirish loyihalari turli xil 
maqsadlarga ega: sotuv hajmlarini qisqa muddatda oshirish va shu 
darajani  saqlabqolish,  ushbu  yo‘nalishda  strategik  rivojlanish, 
mavjud resurslardan foydalanish va hokazolar. 
Qoida tariqasida, amalga oshirilayotgan tizimning xususiyati-
dan kelib chiqib, elektron tijorat tizimini joriy qilish, bir vaqtning 

---

161 
o‘zida  kompaniya  uchun  tubdan  farq  qiladigan  ustuvor 
yo‘nalishlarga ega bo‘lgan bir nechta maqsadlarga erishishga im-
kon beradi. Shu bilan birga, elektron tijorat tizimlarini joriy etish-
ning  asosiy  maqsadi  mavjud  savdo  kanallariga  keng  qamrovli 
alternativ yaratish va savdo sohasida kontragentlar bilan iqtisodiy 
o‘zaro  munosabatlarning  biznes  jarayonlarini  optimallashtirish 
bo‘lishi mumkin. 
Shunga ko‘ra, elektron savdo tizimlarini joriy etish, uch aso-
siy oqibatlari bor (2.5.3-jadval): 
 
2.5.3-jadval