VIRUSLI GEPATET
da kasallik aksariyat hollarda sekinlik
bilan boshlanadi: bemor tez charchaydigan bo‘lib qoladi, darmoni
quriydi, og‘zi taqirlashadi, jig‘ildoni qaynaydi, ishtahasi yo‘qolib,
ko‘ngli ayniydi qayd qiladi, ba‘zan, ichi ketadi, qorni og‘riydi. Ayrim
hollarda yo‘tal, bosh og‘rig‘i, tumov paydo bo‘ladi; goho qo‘l – oyoq
muskullari zirqirab og‘riydi. Bemorning harorati ko‘tariladi (bazan 39 –
40
0
ga chiqadi). Siydik qizarib, pivo yoki achchiq choy rangida bo‘ladi,
najas oqimtir tusga kiradi, kasallik avj olganda teri qo‘l oqi sarg‘ayib
195
ketadi, badan qichishadi, jigar va taloq kattalashadi. Bazan kasallik
ancha vaqtgacha belgisiz kechib, bemorning terisi va ko‘z oqi
sarg‘aymasligi ham mumkin, faqat tinkasi qurib yuradi. Virusli
gepatetning bu xili ancha hafli bo‘lib, shifokorga kechikib murojaat
qilinsa va o‘z vaqtida kasalxonaga yotqizilmasa, kasallik cho‘zilib ketib,
og‘ir asoratlar berishi mumkin.
-
POLIOMIYELIT
( yunon, polios - kul rang va myelos - orqa
miya) - o‘tkir yuqumli kasallik. Bunda markaziy nerv sistemasi
zararlanadi.
Falaj
bilan yoki falajsiz kechadi. Poliomiyelit qadimdan
ma‘lum; ilgarilari ayniqsa bolalar o‘rtasida keng tarqalgan bo‘lib,
poliomiyelit oqibatida minglab bolalar falaj bo‘lib qolar edi.
Virusni sun‘iy ko‘paytirish usulining kashf etilishi, poliomiyelitga
qarshi vaksina yaratilishi va bolalarni yoppasiga emlashni amalga
oshirish tufayli kasallik tez kamaydi, ba‘zi hududlarda ommaviy kasallik
sifatida butunlay tugatildi.
Kasallik o‘tkir boshlanadi: bemorning tana harorati 38—39° gacha
ko‘tariladi, yo‘tal, aksirish, tomoq og‘rishi, qorinda og‘riq paydo
bo‘lishi va ich ketishi kuzatiladi. Bu belgilar 4 - 5 kundan keyin o‘tib
ketadi, bir xaftadan so‘ng harorat yana ko‘tariladi va turli muskullar,
ayniqsa oyoq va qo‘llar falaji avj oladi.
Falajsiz poliomiyelit yuqori nafas yo‘llarining o‘tkir katari sifatida
(
O’tkir respirator kasalliklar)
yoki me‘da - ichak faoliyatining buzilishi
ko‘rinishida kechadi. Bemor kasalxonada davolanadi. Falaj bilan
kechadigan poliomiyelitda zararlangan qo‘l va oyoqning xarakatlanishi
buziladi, kasal qo‘l yoki oyoq sog‘lom
oyoq – qo‘lga qaraganda
o‘sishdan orqada qoladi. Shu sababli kompleks davolashda
massaj, davo
fizkulturasi,
oyoq va qo‘llar uchun maxsus o
rtopedik apparatlar
tana va
bo‘yinga korset taqish tavsiya etiladi. Keyinchalik sanatoriy kurortda
davollanish kerak. Falaj bilan kechadigan poliomiyelit uzoq va to‘g‘ri
davolanganda oyoq va qo‘llarning izdan chiqqan funksiyalari tiklanishi
mumkin.
-
Gripp
da
organizmga
tushgan
viruslar
zaharli
modda
(endotoksin) ajratib, o‘zi qisman nobud bo‘ladi, endotoksin organizmga
zaharlovchi tasir ko‘rsatadi (intoksikasiya).
Kasallik qo‘zg‘atuvchisi organizmda 1-2 kun (bazan, bir necha
soat) ichida hech qanday kasallik belgilarini keltirib chiqarmaydi
(inkubasion davri). Bu davrda ayrim bemorlar lohaslik, et uvishishi,
bo‘g‘imlarning zirqirashi, muskullarda og‘riq kuzatiladi, tana xarorati
37,1 – 37,2
0
ga ko‘tariladi.
196
-
Do'stlaringiz bilan baham: |