O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

«Matematika-1» darsligida berilgan mashqlardan qaysilari bor?
584. Quyidagi mashqlar qanday maqsadda berilishi mumkin?
1. Kartochkalarda gemetrik shakllar tasvirlangan. Hamma to`g`rito'rtburchaklarni bo`yash va ularning raqamlarini daftarga ko`chirish taklif qilinadi:

2. Stolda har xil materiallardan tayyorlangan, har xil rangdagi geometrik shakllardan iborat bo`lgan paket yotibdi: «Nomini ayting» o`yini o’tkazdirilayapti, o`qituvchi paketdan shaklni olib, uni bolalarga ko`rsatmay uning belgilarini aytadi, o`quvchilar esa bu qanday shakl ekanligini bilib olishlari kerak. (O`quvchilarning javoblari qavslarda berilgan). Masalan: «Men qizil rangli shaklni oldim, uning to'rtta burchagi, to’rtta uchi, to’rtta tomoni bor. (Bu to'rtburchak). Mehnat darsida bitta bola fanerdan to’rtburchak tayyorladi, uning ikkita burchagi to`g`ri. Biz bu to'rtburchakni to`g`rito'rtburchak deb aytishimiz mumkinmi? Ushbu shaklni daftarga chizing, uni bo`yang. Ushbu to’rtburchakda kesmani shunday o’tkazingki, to`g`rito’rtburchak hosil bo`lsin.

585. O`quvchilarning kvadrat haqida tasavvurlarni aniqlashtirganda, kvadrat- bu to`g`rito’rtburchakning maxsus ko`rinishi ekanligini tushuntirish kerak. Bu ko`pgina to`g`rito’rtburchaklardan kvadratni ajratib olishga doir masalalar yordamida amalga oshishi mumkin. Kvadratning belgilari aniqlashtiriladigan dars lavhasini tuzing.
586. O`quvchilar ixtiyoriy kvadrat to`g`rito’rtburchak bo`lishi shu vaqtga to`g`rito’rtburchak har doim ham kvadrat bo`lmasligini tushunishlari kerak. Qaysi metod va usullar yordamida to`g`rito’rtburchakning umumiy ko`rinishi va kvadratning xususiyatlari o`rtasidagi bog`lanishalar va munosabatlar ochiladi? Buni quyidagi mashq misolida ko`rsating: «Rasmga qarang va bu shakllar qanday nomlanishini ayting. To'rtburchaklar orasidan to`g`rito’rtburchaklarni toping. To`g`rito’rtburchaklar orasida kvadratlarni toping. Ularnig raqamlarini ko`chiring».




587. Topshiriqqa mos holda jadvalni to`ldirishga bolalar qanday xatolarga yo`l qo`ydilar: «Berilgan shakllar yig`indisidan to`g`rito'rtburchaklarning, kvadratlarning, ko`pburchaklarning raqamlarini ko`chiring»:

T o`g`rito’rtburchaklar Kvadratlar Ko`pburchaklar

3;5 2;7 4;6
Xatolarning sababi nimada?
588. Quyidagi topshiriqlarni o`quvchilarga nechanchi sinfda taklif qilish mumkin: «Teng tomonli to`g`rito’rtburchaklar bormi»? Javobingizni asoslang.
589. Qanday shakl kvadrat deb nomlanadi degan savolga o`quvchi quyidagicha javob berdi: «Kvadrat-bu hamma tomonlari teng bo`lgan to’rtburchak». O`quvchiga uning xatosini qanday tushuntirish kerak?
590. «Matematika-1» va «Matematika-2» darsliklarida quyidagi ko`rinishdagi mashqlar qaraladi: a) geometrik shakli berilgan ko`rinishdagi shakllarga hayoliy yoki haqiqiy qirqib olish; b) boshqa geometrik shakllaridan ko`pburchaklarni loyihalash; v) berilgan ko`rinishdagi ko`pburchaklarni murakkab tuzilishdagi shakldan ajratib olish. Ushbu mashqlar qanday bilim, ko`nikma va malakalarni shakllantirishda yordam beradilar?
591. O`quvchilarning ko`pburchak haqidagi tasavvurlarni umumlashtirish uchun I-sinfda «Nomini ayt» o`yinini qo`llash mumkin.
Doskada quyidagi geometrik shakllar joylashtiriladi:

O`qituvchi aytadi: Men geometirik shaklini ko`rsataman, sizlar esa unga berish mumkin bo`lgan barcha nomlarini aytasizlar.4-shakl, 6-shakl qanday nomlanadi? (To`g`rito’rtburchaklar, to`rtbo’rchaklar). 2- shakl qanday nomlanadi? (Uchburchak). Ushbu shakllar orasida yana uchburchaklar bormi? (Ha, 7-shakl). 3- shakl, 5- shakl qanday nomlanadi? (Beshburchak, oltiburchak).

Keyin o`qituvchi bu shakllarning o`zining nomlaridan tashqari umumiy «Ismi» - ko`pburchaklar borligini tushuntiradi. 4,6- to’rtburchaklar- ko`pburchaklar, 2- uchburchak- ko`pburchak. Doskadan joylashgan boshqa ko`pburchaklarni toping. Shu didaktik maqsadida bo`lgan metodik qo`llanmalardan o`yinlar misolini keltiring.
592. I- sinf o`quvchilariga quyidagi topshiriqlarni taklif qilish mumkinmi? Nima uchun?
O`quvchilar turli rangdagi to’rtburchaklardan iborat bo`lgan konvertlarni oladilar:

To`g`rito’rtburchaklarni ajratib olish va nima uchun ajratib olingan qizil, ko`k, sariq shakllar to`g`rito'rtburchaklar deb nomlanishini tushuntirish taklif qiladi.

3. 
   Kartochkada shakllar tasvirlangan:
   

Ko`rsatilgan shakllarning barcha nomlarini sanab chiqish va bu shakllarga qanday umumiy «ism» berish mumkinligini aytish kerak.

3. Barcha to`g`rito'rtburchaklarni bo`yash va ularning raqamlarini daftarga ko`chirish taklif qilinadi:

II- sinf o`quvchilariga topshiriq berildi: «Hamma to`g`rito'rtburchaklarni bo`yang»: