O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

3. Lobar bo’g’irsoqni 5 so'mga, konfetni 2 so'mga va sut sotib oldi. Lobar hammasiga 10 so’m to’ladi. Agar sut uchun u 3 so'm to'lagan bo’lsa, konfet necha so'm turadi?
406. Quyida keltirilgan har bir masalaga o'xshash shaklda ifodalangan masala tuzing.
1. Pochtachi ko'p qavatli uylardan biriga 13 ta xat, ikkichiga esa 6 ta kam xat keltirgan?
2. Sigirdan ertalab 12l, kechqurun 9l sut sog’ib olindi. Ertalab kechqurungidan qancha ko'p sut sog’ib olingan?
407. «Birinchi likopchada 8 ta apelsin, ikkinchisida 10 ta apelsin, uchunchisida esa birinchi va ikkinchi likopchalarda nechta bo’lsa, shuncha apelsin bor. Uchinchi vazada nechta apelsin» masalani yechishda o’qitishning qanday metodik usullaridan foydalanish mumkin? «Matematika – 1» darsligida o'xshash masalalarni toping va ular bilan ishlash metodikasini tushuntiring.
408. «Zalda birinchi qatorda 7 ta odam, ikkinchisida esa 3 ta ortiq odam o’tiribdi. Birinchi va ikkinchi qatorlarda hammasi bo'lib nechta odam o'tiribdi?» masalaning qisqa yozuvini yozing. O'ylang, ushbu darsda ishni qanday tashkil qilasiz, o'qitishning qanday usullaridan foydalanasiz. Berilgan masalani qanday masalalar bilan taqqoslash mumkin? Ushbu masalalarning qisqa yozuvini yozing. Berilgan masala misolida o’zgartirish usulidan (savol, shart, berilganlardan bittasi) foydalanishni aniqlashtiring.
409. «Matematika – 1» darsligida 99 – betdagi 6 – masalaga tegishli rasmga qarang. Agar berilgan masalani tarkibli masalaga aylantirsak, berilgan rasm qanday o’zgaradi?

?
410. Masalani ko’rib chiqamiz: «Chinorning bo’yi 15 m, terakning bo'yi 10 m. Terakning bo’yi chinorning bo’yidan necha metr past?» 1) Berilgan masalani tahlil qilishda qanday sxemali rasmdan foydalanish mumkin? 2) Masalaning shartiga yana qanday savol berish maqsadga muvofiq? 3) Berilgan masalani qanday sodda masala bilan taqqoslash mumkin?

411. Masalani ko’rib chiqing: «O'g’il bolalar 5 ta, qiz bolalar ham shuncha archa o’yinchoqlarini tayyorlashdi. Archaga 7 ta o'yinchoq ilishdi. Archaga yana qancha o’yinchoq ilish qoldi?». Frontal suhbat o'tkazishda o'quvchilarning e’tiborini nimaga qaratish kerak? Bunda qanday ko'rgazmalilikdan foydalanish mumkin?
412. «Navbatchi stol ustidan oldin 10 ta daftar, keyin esa 6 ta daftar oldi. Navbatchi hammasi bo'lib nechta daftar oldi?» va «Birinchi bochkada 10 l, ikkinchisda esa 7 l kerosin qoldi. Ikkita bochkada necha litr kerosin qoldi?» masalarni yechishda xatolarning oldini olishda qanday ishni olib borish maqsadga muvofiq?
413. «Dekabrda 15 kun ochiq bo’ldi. Bu esa bulutli kunlarga qaraganda bir kun kam. Dekabrda bulutli kunlar nechta bo’ldi?» masalani tashkil qilish uchun frontal suhbat tuzing. Berilgan sodda masala qaysi turga mansub?
414. «Matematika – 1» darsligida qisqa yozuv bo’yicha, sxemali rasm bo'yicha, yechilishlarning berilganlari bo'yicha, berilgan shartga savol qo'yish bo'yicha masalalar tuzishga doir topshiriqlar toping. Ushbu topshiriqlarni bajaring. O'ylang, berilgan topshiriqlarni bajarishda o'quvchilarga siz qanday yordam bera olasiz?
415. Masalani ko'rib chiqing: «maktab hovlisini 5 ta o’quvchi supurayotgan edi. Ularga yordam berish uchun 3 ta o’g’il bola va 2 ta qiz bola keldi. Maktab hovlisini hammasi bo'lib nechta o’quvchi supurdi?». Turli xil usullar bilan masalani yechish imkoniyatini o’quvchilarga tushunishga yordam berish uchun o’qituvchi o'qitishning qanday usullaridan foydalanishni mumkin? O’qitishning aytilgan usullarining har birini aniqlashtiring.
416. Berilgan masalani turli usullar bilan yechish imkoniyatini ko’rsatish uchun frontal suhbat jarayonida o'quvchilarning e’tiborini nimaga qaratish kerak? «Fermer xo'jaligida 8 ta traktor bor edi. Yana 2 ta yangi traktor sotib olishdi, 1 ta traktorni esa maktabga berishdi. Fermer xo'jaligida nechta traktor bo’ldi?».
417. Masalani ko’rib chiqing: «Eratalab dengizga 20 ta kichik va 8 ta katta qayiq ketdi. 6 ta qayiq qaytib keldi. Yana nechta qayiq qaytib kelishi kerak?». Berilgan masalani necha usul bilan yechish mumkin? Javobingizni asoslang. Masala shartini yoki berilganlardan bittasini shunday o’zgartiringki, u bitta va ikkita usul bilan yechiladigan bo’lsin.
418. Quyidagi masalani ko'rib chiqing: «Kichik katerga 10 ta odam sig’ishi mumkin. Bu esa katta katerga sig’adigan odamlar sonidan 60 ta kam. Savol qo’ying va masalani yeching». Bu masala qaysi turga mansub? Berilgan topshiriqni bajarish jarayonida berish maqsadga muvofiq bo’ladigan savollarni o’ylab toping.
419. Masalaning savolini o’zgartirib, tarkibli masalaga aylantirish mumkin bo'lgan sodda masalalar misollarini keltiring.
420. O'qituvchi o’quvchilarga oldin sodda masalani yechishni taklif qildi: «O’quvchilar 17 ta g’oz, 10 o'rdak hamda g’ozlar va o’rdaklar birgalikda nechta bo’lsa, shuncha tovuq boqishdi. Ular nechta tovuq boqishdi?». Keyin o’qituvchi masala shartiga o'zgaritirsh kiritib, uni tarkibli masalaga aylantirdi: O'qituvchi qanday o'zgartirish kiritdi. «Matematika – 1» darsligida shunga o’xshash sodda mashqlarni toping.
421. O’qituvchi o’quvchilarga bir xil savollar lekin har xil shakllardan iborat bo’lgan ikkita tarkibli masala taklif qildi. Ular qanday masalalar bo’lishi mumkin? Aniq misollar keltiring.
422. Quyida keltirilgan masalalar misolida o’qitishning metodik usullarini ya’ni masalani boshqa usul bilan yechish, masalaning elementlarini o'zgartirish (berilganlardan bittasi, masala sharti) qo'llash imkoniyatini aniqlang:
1. Oshxonaga 60 kg sabzi olib kelishdi. Ovqat tayyorlash uchun 40 kg olishdi. Keyin yana 50 kg sabzi olib kelishdi. Oshxonada necha kg sabzi bo’ldi?