O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

I-variant.
Birinchi masalani frontal tahlil qilib, uni yechadilar. Ikkinchi masalani o'quvchilar sinfda mustaqil yechadilar.
II-variant.
Birinchi masalani sinfda yechadilar, ikkinchisini o'qituvchi uyga vazifa qilib beradi.


III- variant.
O'quvchilar bir vaqtda birinchi va ikkinchi masalalarni o’qiydilar va o'qituvchi berilgan masalalarning farqini ko'rsatishni taklif qiladi (shartlarini taqqoslang, savollarini taqqoslang). O’quvchilarga savollar beriladi: «Bir xil javoblarni hosil qilishimiz mumkinmi? Qaysi masalada javob katta bo’ladi? Nima uchun? Ushbu masalalarni yechishdan oldin qanday tayyorgarlik ishini olib borish maqsadga muvofiq bo’ladi?».
438. Quyidagi masalalarning qisqa yozuvini bajaring: «Blaknot, chizg’ich va qalam birgalikda 58 so'm turadi. Chizg’ich 18 so’m, qalam esa 10 so'm turadi. Blaknot qancha turadi?». O'ylab ko'ring, masalani yechgandan keyin o’qituvchi quyidagni savolni qanday maqsadda berdi:
«58-10; 58-18; (58-18)-10; (58-10)-18 nimani bildiradi?».
439. «Qishloqning birinchi ko’chasida 46 ta uy, ikkinchi ko’chasida 5 uy ortiq, uchunchisida esa birinchi va ikkinchi ko’chalarda birgalikda necha bo'lsa, shuncha uy bor. Uchunchi ko'chada nechta uy bor?». Masalaning tahlilini qanday olib borish maqsadga muvofiq: savoldan berilganlarga qarabmi yoki berilganlardan savolga qarabmi? Berilgan masalani tahlil qilish uchun suhbat rejasini tuzing.
440. II- sinfda «teskari masala» termini kiritiladi. Masalalarni ko’rib chiqing:
1) Erkinda 20 so’m, Komilda esa 15 so’m bor edi. Bolalarda hammasi bo’lib necha so’m bor?
2) Erkin bilan Komilda hammasi bo’lib 35 so’m bor. Erkinda 20 so'm bor. Komilda necha so’m bor?
«Teskari masala» terminini o'quvchilarga tushuntirish uchun darslikda berilganlardan tashqari o'qitishning qanday usullaridan foydalanish mumkin? Quyidagi masalalarda o’qitishning aynan shu usullarni aniqlashtiring:
1. Sport kurtkasi va shimi birgalikda 92 so'm turadi. Kurtka 62 so'm turadi. Shim qancha turadi?».
2. Avtoparkda 90 ta mashina bor edi. Ertalab 80 ta mashina ketdi. Parkda nechta mashina qoldi?
441. Masala matni ustida ishlashda o’quvchilarning e’tiborini nimaga qaratish kerak? Ushbu masalaning qisqa yozuvi qanday ko'rinishda bo’lishi mumkin? «O'qituvchi doskaga 20 ta misol yozdi. Dars oxirigacha Sevara 12 ta, Komila esa 18 ta misol yechdi. Ulardan qaysi biriga ko'proq misol yechish qolddi?
442. Masalani tahlil qilish uchun suhbat tuzing: «Oromgohdan bolalar 2 ta avtobusda qaytdilar, birinchisida 38 ta bola, ikkinisida ham shuncha. Hammasi bo’lib 43 ta o’g’il bola qaytdi. Oromgohdan nechta qiz bola qaytdi?». Masalaning tahlililini qanday bajarish maqsadga muvofiq: savoldan berilganlarga qarabmi yoki berilganlardan savolga qarabmi?
443. Masalani tahlil qilishning turli variantlarini ko’rib chiqing: «Maktab sport maydonchasida o’quvchilar birinchi kuni 45 m, ikkinchi kuni birinchi kunga qaraganda 6 m kam, uchunchi kuni esa ikkinchi kunga qaraganda 8 m ortiq yugurish yo’lakchasini tozalashdi. O'quvchilar uchunchi kuni necha metr yo’lakcha tozashdi?». Ushbu variantlardan qaysi birini siz qulay deb hisoblaysiz? Javobingizni asoslang. Savollarni o’qituvchi beradi, o'quvchilarning javoblari esa qavslarda berilgan.