O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

4.7. Qoldiqli bo’lish.


Mavzusini o’rganish masalalari.
1. Jadvalli ko’paytirish va bo’lish malakalrini mustahkamlash.
2. O’quvchilarni qoldiqli bo'lish holi bilan tanishtirish va ushbu bo'lish amalini bajarish qoidasini o'zlashtirish.
3. Qoldiqli bo'lishni bajarish ko’nikmasini shakllantirish va amalni to’gri bajarilganligini tekshirish.
«Qoldiqli bo’lish» mavzusini o’rganish amaliy ahamiyatga ega: bo'lish – arifmetik amal sifatida ekanligi haqida o’quvchilarning bilimlarini kengaytirish va chuqurlashtirish uchun; ko’paytirish va bo'lishning jadvalli hollarini qo’llashda yangi sharoitlarni yaratish uchun; bo'lishning yozma usullarini o’rganishga o’quvchilarni vaqtida tayyorlash uchun.
Topshiriqlar.
347. Qoldiqli bo’lishni bajarishda, masalan, 45:6 holi uchun bolalar bunday fikrlaydilar:
1. Bo'linuvchiga yaqin bo'lgan va bo'linuvchidan kichik bo’lgan hamda 6 ga qoldiqsiz bo'linadigan sonni topaman. Bu son 42.
2. 42 ni 6 ga bo’laman, 7 chiqadi.
3. Qoldiqni bilaman. 45 ni bo’lish kerak edi, men esa 42 ni bo’ldim. 45 – 42 = 3. Demak, qoldiq 3.
4. Qoldiqni bo’luvchi bilan taqqoslayman. Qoldiq 3 >6 dan kichik. Demak, bo’linuvchi 42 to'g’ri tanlangan. 45:6=7 (qold. 3).
Qoldiqli bo’lish algartmini o’zlashtirish uchun o'quvchiga qanday bilim, ko’nikma va malakalar kerak?
348. «Qoldiqli bo’lish» mavzusini o'rganish uchun tayyorgarlik bo’lib xizmat qiluvchi tanlangan mashqlarni to'ldiring.
1. Daftarga faqat javoblarini yozing:
64:8= 36:6= 56:7= 48:6=
2. 6 ga va 8 ga bo'linadigan hamma sonlarni ko’paytirish jadvalidan tanlang.
3. 25 soniga yaqin bo’lgan va 6 ga bo’linadigan son ayting.
4 va 3 sonlariga qoldiqsiz bo’linadigan sonlarni ayting.
349. «Matematika – 3» darsligida mashqlarni toping, ularda:
1) qoldiqli bo'lish bilan tanishish uchun tayyorgarlik amalga oshirilsin;
2) qoldiqli bo’lishning ma’nosi ochilsin;
3) o’quvchilar bo’lish natijasida hosil bo’lgan qoldiq bo'luvchilardan kichik bo’lishi kerak degan xulosaga kelishlari kerak;