O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti

TRANSKRIPSION BELGI. Har bir nutq tovushi uchun qo‘llaniladigan harf yoki ishora.
UMUMIY TILSHUNOSLIK. Tilshunoslikning, xususiy til-shunoslikdan farqli holda, tilni umuman insonga xos hodisa sifatida o‘rganuvchi bo‘limi. Umumiy tilshunoslikning asosiy vazifasi dunyo tillariga xos eng umumiy belgi-xususiyatlarni aniqlash va yoritishdir.
Unlilar cho‘ziqligi. Unlilarning boshqa tovush ta’sirida va uning ta’sirisiz cho‘zilishi.
VELARIZATSIYA. Undoshlarning qattiqlashishi.
VOKALIZM. Unlilar tizimi.
Fonematik transkripsiya. Tildagi fonemalar talafuzini belgilab beruvchi yozuv tizmimi.
Fonetik transkripsiya. Konkret nutq tovushlarini ifodalaydigan harflar, ishoralar.
FONETIK QONUNIYAT. O‘zbek shevalarida amal qiladigan tovush talaffuzi va u bilan bog‘liq holda yuz beradigan fonetik hodisa.
XUSUSIY TILSHUNOSLIK. Ayrim bir til haqidagi fan. Mas, rusistika – rus tili haqidagi fan.
EKSTRALINGVISTIKA. Tilshunoslikning etnik, ijtimoiy-tarixiy, jug‘rofiy va boshqa omillarni tilning taraqqiyoti va vazifasi bilai bog‘liq hodisalar sifatida o‘rganuvchi sohasi.
EKSTRALINGVISTIK OMILLAR. (lot. extra – tashqi fran. linguistique – tilga xos) –
ESPERANTO. 1887 yilda varshavalik vrach L. L. Zamengof tomonidan yaratilgan, leksikasi esa keng tarqalgan yevropa tillari uchun umumiy bo‘lgan, so‘z yasalishi va grammatik qurilishi agglyutinatsiya prinsipiga asoslangan xalqaro sun’iy til.
ETNOLINGVISTIKA. Makrolingvistikaning til bilan xalq o‘rtasidagi munosabatlarni, tilning faoliyati va taraqqiyotida lingvistik va etnik omillarning o‘zaro ta’sirini o‘rganuvchi bo‘limi.
QIYOSIY-TARIXIY METOD. Nisbatan keyingi vaqtlardagi yozma manbalar va jonli til faktlarini qiyoslab o‘rganish asosida ana shu jonli til va yozma manbalarda uchramaydigan (qayd etilmagan) qadimgi til faktlariii tiklashdan iborat lingvistik metod.
SHEVA. (fors. Ravish, tarz, yo‘sin). Dialektologiya fanida o‘ziga xos leksik, fonetik hamda grammatik xususiyatlari bilan farqlanib turadigan milliy tilning kichik territoriyaga oid qismini anglatadi.