O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti «bmini himoya uchun dakga tavsiya qilaman»

Munozara (muhokama) usuli
Munozara-faol ta’lim usuli bo‘lib, muhokama ma’lum muammo bo‘yicha 
fikr almashuv ko‘rinishida o‘tadi.
Munozara barcha vazifalarmi bajaradi. Mazkur usuldan quyidagi maqsadlar 
uchun foydalanamiz: 
33

---

•
yangi bilimlarni shakllantirish;
•
talabalarda u yoki bu savollarni chuqur o‘ylab ko‘rish, tub ma’nosini tushunib 
yetishga motivatsiyani ta’minlash;
•
talabalarga dalil va dalilga asoslangan xulosa orasidagi farqni tushunib 
yetishni o‘rgatish;
•
kommunikativ ko‘nikmalarni shakllantirish;
•
erkin munozaralarga kirishib ketishni ta’minlash;
•
nutq madaniyatini rivojlantirish; 
•
mantiqan fikrlashga o‘rgatish va h.k. 
Ko‘p hollarda seminar mashg‘ulotlari orasida o‘qituvchi monologlari bilan 
bo‘linadigan talabalar monologlari shaklida o‘tadi, qolgan talabalar esa shu paytda 
zerikib o‘tiradilar. Shuning uchun darsda «munozara usuli»ni qo‘llash barcha 
talabalarning faolligini oshirib, zerikishlariga yo‘l qo‘ymaydi. «Munozara» ni 
o‘tkazish
O’qituvchi munozara mavzusini tanlaydi va talabalarni taklif qiladi.
O’qituvchi talabalarga «Aqliy xujum» masalasini beradi va uni o‘tkazish 
tartibini belgilaydi, talabalar guruhlarga bo‘linadi.
«Aqliy hujum» vaqtida bildirilgan g‘oya va fikrlarni yozib borish uchun 
kotib tayinlaydilar. Bu bosqichda guruh a’zolarining har biri o‘z fikrini 
bildirishlariga sharoit yaratiladi.
Talaba (yetakchi) ikkinchi bosqichga o‘tishdan avval qisqa tanaffus e’lon 
qiladi. Ikkinchi bosqichda bildirilgan fikr va g‘oyalarni umumlashtirib, ularni taxlil 
qilishga o‘tiladi.
Tahlil orqali qo‘yilgan vazifani eng maqbul yechimini topishga harakat 
qilinadi. O‘qituvchi munozara paytida quyidagi savollarni berishi mumkin:
Siz misol keltira olmaysizmi?
Nahotki! Nima uchun?
Bu fikr Aziz aytgami bilan qanday qilib moslanadi?
Demak, siz Lolaning fikriga qo‘shilasiz?
34

---

Siz menga aytmang, Akbarni ishontirishingiz lozim!
Sizning hayolingizga 
ekanligi to‘g‘isidagi fikr kelmadimi?
Talabalar fikrlari qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, unga munosabat 
bildirishga shoshilmaslik munozara yuritishning qat’iy qoidasi bo‘lib hisoblanadi. 
O’qituvchi fikrlarining bildirilishiga ham yo‘l qo‘ymasligi lozim.
Odobli xulq bilan fikrlarning asosliligini, aytilgan yoki qo‘llab-quvvatlangan 
fikrning to‘g‘riligini oydinlashtirib, ularda g‘oyaning mantiqiy oqibati to‘g‘risida 
fikrlashga qiziqish uyg’otish zarur.