O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti

Shaxsiy tarkib hujjatlari haqidagi 

tushuncha 

Shaxsiy tarkib hujjatlarini saqlov 

uchun tanlab olish 

Муаммоли савол: Шахсий таркиб ҳужжатлари 

деганда қандай хужжатлар тушунилади? 

---

 

82 

 

 

Hujjatli metariallarning qimmatini aniqlab ajratish maqsadida har bir saqlov 

bo’limi (yig’majild) varaqma-varaq diqqat bilan ko’rib chiqiladi. Ularning ilmiy va 

amaliy qimmatdorligini quyidagi mezonlar bilan o’lchanadi: 

1.

 

Hujjatli materiallar mazmuni. 

2.

 

Hujjatli materiallar yuritilgan shaxs faoliyatining mavqyei va ahamiyati. 

3.

 

Fondni  tashkil  etuvchi  muassasalarning  maqomi,  materiallar  tuzilgan  davr 

va joy. 

Biroq shaxsiy tarkibga doir hujjatlarni davlat saqloviga ajratib olish chog’ida 

xodimlar  har  bir  hujjatni  baholashda  individual  yondashishlari,  ularning  o’zaro 

aloqasi  va  bir-biri  bilan  bog’liqliligining  barcha  mezonlarini  hisobga  olishlari 

zarur. 

Ijodning u yoki bu turida, jamoat, siyosiy ishlarda, xalq ho’jaligining biron 

sohasi, madaniy va harbiy ishlarda o’zini ko’rsatgan shaxslar hayoti va faoliyatini 

o’rganishda shaxsiy tarkibga taalluqli hujjatlar asosiy biografik manba hisoblanadi. 

Shuning uchun bunday hujjatlarni ajratib olish ekspertlarning muhim vazifalaridan 

biri  sanaladi.  Voqyealarning  to’laqonli  yoritilishi  uchun  o’zini  salbiy  jihatdan 

ko’rsatgan shaxslar (xoinlar, sotqinlar, provakatorlar, jinoyatchilar va h.) haqidagi 

hujjatlarni ham saqlab qolish kerak.  

Hujjatlarni davlat saqloviga ajratib olayotganda  hujjatlar qachon va qayerda 

tuzilganligiga  ahamiyat  berish  kerak.  Oktyabr  to’ntarishi  va  istiqlolchilar  kurashi 

yillariga oid bo’lgan hujjatli materiallar diqqat bilan o’rganilishi lozim. 

Aynan  bir  shaxsning  o’ziga  fondda  bir  necha    hujjatli  material  –  shaxsiy 

yig’majild,  shaxsiy  hisob  varaqasi    va  attestasiya  komissiyasining  bayonnomasi, 

formulyar,  mehnat  va  xizmat  ro’yxatlari  bo’lishi  ehtimoldan  holi  emas.  Bundan 

tashqari sanab o’tilgan hujjatlarning har biri bir nechtadan bo’lishi ham mumkin. 

Bunday  hollarda  doimiy  saqlovga  mavjud  hujjatlarning  hammasi  emas,  balki  eng 

oxirgisini  ajratib  olish  maqsadga  muvofiqdir.  Faqat  bunda  shu  hujjat  avvalgi 

hujjatlarning  hamma  asosiy  ma’lumotlarini  qamrab  olganmi,  shaxsning  xizmatni 

o’tashi,  ma’lumoti,  ijtimoiy  kelib  chiqishi  va  boshqalar  haqidagi  barcha 

ma’lumotlar kiritilgan yoki yo’qligi tekshirib ko’rilishi kerak. 

Ayni  bir  davrga  doir  ham  attestasiya  varag’i,  ham  attestasiya  komissiyasi 

yig’ilishining  bayonnomasi  mavjud  bo’lgan  hollarda  birinchi  hujjat  –  attestasiya 

varag’ini qoldirgan ma’qul, chunki u o’z ichiga attestasiya haqidagi ma’lumotlarni 

nisbatan to’laroq qamrab olgan bo’ladi. 

Biroq  alohida  bir  shaxsning  xizmat  o’tashini  aks  ettiradigan  bir  necha  xil 

hujjat (formulyar, xizmat o’tash varag’i, shaxsiy hisob varag’i va h.) mavjud yerda 

bu hujjatlarning hamma turi ham saqlangani ma’qul, chunki ularning har biri o’sha 

shaxs haqida qo’shimcha ma’lumotlar beradi. 

Dastlabki yillar shaxsiy tarkib bo’yicha buyruq va farmoyishlar umumiy ish