O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev

1.10- rasm.
Quyma qotishmalarni tozalash metodlari. 
Suyuq shlaklar, tuz suyuqlanmalarining elektrokimyoviy tabiati va ularda 
aralashmalaming ion holati tozalash maqsadida elektr maydondan yoki uning 
suyuqlanmalarni elektroliz qilish va ionlar harakati asosida pirometallurgik 

---

46 
jarayonlar bilan kombinatsiyasidan foydalanishga imkon beradi.

---

47 
I BOB NAZORAT SAVOLLARI 
1. Metallurgiya o‘z ichiga qanaqa jarayonlarni qamrab oladi. 
2. Ikkilamchi suyuqlantirish deganda nimani tushunasiz? 
3. Suyuqlantirishning asosiy prinsiplari va usullari. 
4. Suyuqlantirish jarayoni parametrlari. 
5. Material va issiqlik balansi deganda nimani tushunasiz? 
6. Cho‘yanni suyuqlantirishning umumiy xarakteristikasi. 
7. Polatni suyuqlantirishning umumiy xarakteristikasi. 
8. Quyma qotishmalarga suyuq holatda ishlov berishning asosiy prinsiplari va 
usullari. 
9. Qotishmalarni tozalash metodlari 
10. Quymakorlik qotishmalarga suyuq holatda ishlov berish qurilmalarining 
qanday turlarini bilasiz? 

---

48 
II BOB. METALLURGIK JARAYONLARNING 
FIZIK-KIMYOVIY ASOSLARI 
 
2.1. Moddalar tuzilishi, xossalari va o‘zaro ta’sirlashishining umumiy 
xarakteristikasi 
Quyma qotishmalarni suyuqlantirishda va suyuq holatda ishlov berganda 
ularning tarkibi va xossalarining shakllanishi suyuqlantirish pechlarida bo‗ladigan 
kimyoviy va fizik-kimyoviy jarayonlar natijasida sodir bo‗ladi. 
Kimyoviy jarayonlar suyuqlantirishda qatnashadigan moddalar tarkibining 
o‗zgarishiga bog‗liq bo‗lgan aylanishlardan iboratdir. Suyuqlantirish jarayonlari 
moddalarning agregat holatining o‗zgarishiga chambarchas bog‗liq, holatning 
o‗zgarishi esa fizik aylanish hisoblanadi. Boshqa fizik aylanishlar ham bo‗lishi 
mumkin, masalan, strukturaning o‗zgarishi. Shunday qilib, aylanishlar 
fizik-kimyoviy jarayonlar bo‗lib, bunda moddalarning tarkibi va agregat holati yoki 
strukturasi o‗zgaradi.