O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Amaliy va seminar mashg’ulotlari 

 

224 

 

o`quvchilarning  yoshi,  ularning  qiziqish-havaslari  ishning  u  yoki  bu  turiga 

tayyorgarlik  darajalari  hisobga  olinadi.  Buni  ayniqsa  ishning  mazmuni  va  usulini 

belgilashda hisobga olish  muhim  ahamiyatga  ega.  Sinfdan  va   maktabdan  tashqi  

ishlar    o`quvchilarning  kuchiga  yarasha  va  ular  uchun  qiziqarli  bo`lishi  kerak. 

Sinfdan  va  maktabdan  tashqi  ishlar  o`quvchilar  tashkilotlari  hamda  ota-onalar 

jamoasi yordamiga suyangan holda olib boriladi. 

Bu  ishlarning  eng  ko`p  tarqalgan  shaklsi  quyidagilar:  to`garak  ishlari,  ommaviy 

tadbirlar va o`quvchilarning mustaqil individual mashg`ulotlaridir. 

To`garak  ishlari.  To`garak  ishlarini  tashkil  qilish  sinfdan  tashqi  ishlarning  eng  ko`p 

tarqalgan shakllaridan biridir. To`garak – sinfdan tashqi havaskorlik ishlarining biror  

turiga    umumiy    maqsad    va    intilish    bilan    birlashgan    o`quvchilar    gruppasidir. 

To`garak, odatda, bir sinf yoki parallel sinflarning yoki bo`lmasa aralash sinflarning 

10  tadan  20  tagacha  bo`lgan  o`quvchilarini  o`z  ichiga  oladi.  To`garak  sostaviga 

haddan  tashqari  ko`p  o`quvchilarni  jalb  qilishga  intilish  ma`qul  emas,  chunki  bu 

to`garak  ishini  qiyinlashtiradi.  To`garakka  yozilish  ixtiyoriy  ravishda  olib  boriladi. 

To`garakka  birinchi  majlisda  to`garak  a`zolaridan  saylab  ko`rsatilgan  to`garak 

boshlig`i  boshchilik  qiladi.  Agar  to`garak  a`zolari  ko`p  bo`lsa,  bunday  hollarda, 

odatda,  uch  o`quvchidan  iborat  to`garak  burosi  saylanadi.  To`garakka  maxsus 

tayinlangan pedagog rahbarlik qiladi. To`garaklar o`z ishlarini to`garak a`zolari bilan 

birgalikda ishlab chiqilgan reja asosida olib boradilar. 

Har bir to`garak o`zining taxminiy ish rejasiga ega bo`lishi maqsadga muvofiqdir. Bu 

rejada  to`garakning  o`z  oldiga  qo`ygan  vazifalari  ko`rsatilgan  bo`ladi.  Ushbu  reja 

asosida  to`garakning  konkretlashtirilgan  kalendar  rejasi  tuziladi.  To`garakning 

faoliyati va ish sharoitiga qarab uning reja va ish rejasi o`zgartirilishi mumkin. 

To`garaklarning    mashg`ulotlari    o`qishdan    tashqi    vaqtda,    muntazam    ravishda 

o`tkazilishi    lozim.    Har    bir    to`garakning    qilgan    ishi    albatta    to`garakning  

kundalik  jurnaliga  to`garak  boshlig`i  yoki  uning  bironta  a`zosi  tomonidan  yozib 

borilishi kerak. 

O`quvchilar to`garaklari xilma-xil bo`lishi mumkin. 

Fan      to`garaklarining      vazifasi      to`garak      a`zolarining      ushbu      fanga      bo`lgan 

qiziqishlariga  tayanib  o`quvchilarning  bilimi  va  ongini  har  tomonlama  Kengaytirish 

va  

72chuqurlashtirish,    ularning    ijodiy    qobiliyatlarini    o`stirish,    ularni    mustaqil  

ishlashga  o`rgatib  borish,  ularda  amaliy  ko`nikma  va  malakalarni  hosil  qildirishdan 

iboratdir. 

Sinfdan  tashqari  ishlarni  o’z  ichiga  olgan  to’garaklar  quyidagi  turlarga  bo’linadi;  -              

Fan to’garaklari; 

-              Kasb-hunar yo’nalishidagi to’garaklar; -              Sport to’garaklari; 

---