O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Amaliy va seminar mashg’ulotlari 

 

218 

 

quvvatlari mustahkamlanadi. 

Tarbiya  jarayonida  o’quvchida  shaxsga  qo’yadigan  axloqiy  talablariga  muvofiq 

keladigan xulqiy malaka va odatlar hosil qilinadi. Bunga erishish uchun o’quvchining 

ongiga  (ta’lim  jarayinida),  hissiyotiga  (darsda  va  turli  sinfdan  tashqari  ishlarda  ), 

irodasiga (faoliyatni uyushtirish, xulqni idora qilish jarayonida) tizimli va muntazam 

ta’sir etib boriladi. Tarbiyalash jarayonida bulardan birortasi (ongi, hissiyoti, irodasi) 

e’tibordan chetda qolsa, maqsadga erishish qiyinlashadi. 

Tarbiya jarayonining mazmuni.  

Biror  bir  maqsadga  qaratilgan  tarbiya  jarayonining  mohiyati  va  vazifalari  tarbiyachi 

tomonidan rejalashtiriladi va tartibga solinadi. 

A)  O’quvchining  qaysi  xislatini  shakllantirish  yoki  yo’qotish  maqsadida 

rejalashtiriladi. 

B)  Shu  hislatlarni  tarbiyalash  yoki  yo’qotish  uchun  xizmat  qiluvchi  manbalar  izlab 

topiladi. 

V)  Belgilangan  maqsad  uchun  xizmat  qiladigan  nazariy  va  amaliy  manbalarni 

qaysisini va qayerda ishlatish rejalashtiriladi. 

Bunday rejaga solinib olib borilgan tarbiya mohiyatini ta’lim - tarbiya tizimi jamiyat 

va insonlarning intellektual va jismoniy faoliyati tashkil qiladi. 

Tarbiyaning  maqsadi.  Tarbiya  ijtimoiy  hodisa  ekanligi  xususida  fikr  yuritganda, 

uning  aniq  maqsadga  yo’naltirilgan  hodisa  ekanligi  ta’kidlanadi.  Inson  kamolotiga 

ta’sir  etuvchi  omillarni  tahlil  qilish  shuni  ko’rsatadiki,  bu  omillar  ichida  tarbiya 

muhim va yetakchi  o’rinda  turar  ekan. Haqli savol  tug’iladi: tarbiyaning  maqsadi 

nima?  Uning maqsadini kim va nima belgilab beradi? 

Tarbiyaviy ishning samaradorligi mana shu savollarga to’g’ri javob topishga bog’liq. 

Ya’ni,  birinchi  navbatda,  tarbiya  bilan  shug’ullanadigan  har  bir  tarbiyachi,  avvalo, 

o’z  faoliyatini  va  unda  ko’zda  tutilgan  maqsadni  aniq  tasavvur  eta  olishi,  bu 

maqsadning muhimligini  tushunishi  lozim.  Demak,  qanday  odamni  tarbiya  qilish  

darkor,    tarbiya  natijasida  inson  qanday  bo’lishi  kerak,  degan  savollarni  avvaldan 

tasavvur  etish  zarur  ekan.  Bu  maqsad  jamiyatning  barkamol  inson  shaxsini 

tarbiyalashdek masalasini ko’ndalang qo’yadi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

---