O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

O’zgalar mulkini talon-taroj qilish
bilan bog’liq bo’lgan jinoyatlar
bosqinchilik
tovlamachilik
talonchilik
o’zlashtirish yoki rastrata yo’li 
bilan talon-taroj qilish
firibgarlik
o’g’rilik
O’zgalar mulkini talon-taroj qilish 
bilan bog’liq bo’lmagan jinoyatlar
aldash yoki ishonchni 
suiiste’mol qilish yo’li bilan 
mulkiy zarar yetkazish
jinoiy yo’l bilan topilgan 
mulkni olish yoki o’tkazish
mulkni qo’riqlashga vijdonsiz 
munosabatda bo’lish
mulkni qasddan nobud qilish 
yoki unga zarar yetkazish

---

249 
Bosqinchilik jinoyati to’g’ri qasd va g’arazli maqsadlar asosida sodir etiladi. 
Jinoyatning sodir etilishi jabrlanuvchiga nafaqat mulkiy, balki juda kuchli ruhiy 
zarar ham yetkaziladi. Agar bosqinchilikni o’g’rilik bilan qiyoslasak, o’g’rilik mol-
mulkni yashirin ravishda talon-taroj qilinishi bilan yuz beradi. Bunda iqtisodiy 
zararning ahamiyati kuchliroq seziladi. Bosqinchilik jabrlanuvchini pichoq, o’qotar 
qurol, sirtmoq kabi vositalar bilan qo’rqitib, uning mol-mulkini talon-taroj qilishda 
namoyon bo’ladi. Talon-taroj haqoratlash, qo’rqitish kabi holatlar bilan ham yuz 
berishi ehtimoldan xoli bo’lmaydi. Jinoyatning sub’ekti 14 yoshga to’lgan shaxslar 
bo’ladi. Jinoyat uchun belgilangan jazolar anchagina og’ir bo’lib, masalan 
bosqinchilik: juda ko’p miqdorda; o’ta xavfli retsidivist tomonidan; uyushgan 
guruh tomonidan yoki uning manfaatlarini ko’zlab sodir etilgan holatlarda 15 
yildan 20 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish jazosi qo’llanilishi nazarda tutiladi.
37-rasm. Tovlamachilik jinoyati 
Tovlamachilik jinoyati bosqinchilik jinoyati singari ikki ob’ektli jinoyat 
sanaladi. Bunda shaxsning mol-mulkidan tashqari, uning sog’lig’i, sha’ni va qadr-
qimmati ham jinoiy tajovuz natijasida zarar ko’radi. Tovlamachilikning 
bosqinchilikdan farqi shundaki, tovlamachilik tajovuzida jabrlanuvchining hayoti 
xavf ostiga qo’yilmaydi.
Har ikki jinoyatga qaraganda talonchilik ijtimoiy xavfliligining kamroqligi 
bilan farqlanadi. Ushbu jinoyat JKning 166-moddasida bayon etilgan. Moddaning 
birinchi qismidagi holat – “o’zganing mulkini ochiqdan-ochiq talon-taroj qilish” 
jabrlanuvchi yoki uning 
yaqinlariga zo’rlik 
ishlatish, mulkka shikast 
yetkazish yoki nobud 
qilish yoxud jabrlanuvchi 
uchun sir saqlanishi lozim 
bo’lgan ma’lumotlarni 
oshkor qilish bilan 
qo’rqitib 
o’zgadan mulkni yoki mulkiy 
huquqni topshirishni, mulkiy 
manfaatlar berishni yoxud 
mulkiy yo’sindagi harakatlar 
sodir etishni talab qilish 
yoxud jabrlanuvchini o’z 
mulki yoki mulkka bo’lgan 
huquqini berishga majbur 
qiladigan sharoitga solib 
qo’yish