O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

Xizmat bo’yicha cheklash
harbiy soha vakillariga nisbatan qo’llaniladigan 
jazo turidir. Bu jazo axloq tuzatish ishlari jazosidan shu xususiyati bilan ajralib 
turadi. Xizmat bo’yicha cheklash kontrakt bo’yicha harbiy xizmatni o’tayotgan 
xodimni sud hukmida ko’rsatilgan muddat davomida muayyan huquq va 
imtiyozlardan mahrum qilib, pul ta’minotining 
o’n foizidan o’ttiz foizigacha
bo’lgan miqdorda davlat hisobiga ushlab qolishda namoyon bo’ladi.
Ushbu jazoning quyidagi xususiyatlarini ko’rsatishimiz mumkin:
1)
xizmat bo’yicha cheklash harbiy xizmatni kontrakt asosida o’tayotgan 
harbiy xizmatchilarga nisbatan qo’llaniladi; 
2)
sud harbiy xizmatchini ko’rsatilgan muddat davomida muayyan huquq 
va imtiyozlardan mahrum qiladi; 
3)
mahkum pul ta’minotidan sud belgilagan muddat davomida 10% dan 
30%gacha bo’lgan miqdori davlat hisobiga o’tkazib boriladi;
4)
jazo muddati davomida mahkumning mansabi va unvoni oshirilmaydi; 
5)
jazoni o’taganlik muddati ko’p yil ishlaganlik, navbatdagi unvon hamda 
pensiya olish uchun asos bo’luvchi muddatga qo’shilmaydi.
Jazo 
ikki oydan uch yilgacha
qo’llaniladi. Ijtimoiy xavfi katta bo’lmagan 
jinoyat va og’ir oqibatga olib kelmagan ehtiyotsizlikda sodir etilgan jinoyat uchun 
uch yildan ko’p bo’lmagan
muddatga ozodlikdan mahrum qilish yoki axloq 
tuzatish ishlari o’rniga ushbu jazo tayinlanishi mumkin. 
 
Erkinlikni cheklovchi va qo’shimcha jazolar
Ozodlikni cheklash
jazosi O’zbekiston Respublikasining 2015 yil 10 
avgustidagi №389-sonli Qonuni bilan Jinoyat kodeksiga 48
1
–modda sifatida 
kiritilgan. Ozodlikni cheklash jazosi jinoyat qonunidagi insonparvarlik printsiplari 
ustuvorligining yana bir namunasidir. Jazo mahkumga mulkiy yoki erkinlik nuqtai 

---

70 
nazaridan katta zarar keltirmaydi. Asosan qonunga itoatkorlik ruhida tarbiyalashga 
qaratiladi.
Ozodlikni cheklash o’zida ikkita holatni ifodalaydi, birinchi, mahkumni 
yashash joyini biror sabab bilan tark etishni butunlay ta’qiqlash, ikkinchisi, 
sutkaning muayyan vaqtida yashash joyidan chiqishni cheklash.
Mazkur jazo sud tomonidan belgilanadigan organlar nazorati ostida