O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

XIX asrning 60 – 70 yillaridagi burjua islohotlar
1861 yilda krepostnoylik huquqi bckor qilingandan so'ng, chor Rossiyasining siyosiy to'zumini yangi kapitalistik munosabatlarga moslashtirish zaruriyati paydo bo'ldi. 1864-1874 yillardagi burjua islohotlari aynan shu vazifa yechimiga qaratildi. 1864 yildagi zemstvo islohoti joylardagi xo'jalik, boshlangich ta'lim, meditsina xizmati ko'rsatish ishlari yangi saylanuvchan muassasalar- uyezd va guberniya boshqarmalari qo'liga o'tdi. 1864- yilgi sud islohotlari va yangi sud ustavlari esa sud muassasalarining yagona tizimini joriy qilib, rasmiy jihatdan barchani qonun oldida tengligini e'lon qildi. 1870 yilgi shahar boshqaruvi haqidagi
islohot ilgari mavjud bo'lgan tabaqaviy shahar boshqaruvini mulkiy senz asosida saylanuvehi shahar dumasi bilan almashtlrdi. Duma qabul qilgan qarorlar faqatgina chor ma'muriyati bilan tasdiqlangandan so'ng kuchga kiradigan bo'ldi.
60 yillardagi islohotlar ta'lim sohasiga tegishli bo'lib, unga ko'ra boshlangich xalq maktablari tarmog'i tashkil qilindi. 1863 yilda oliy o'quv yurtlari uchun yangi ustav qabul qilindi. Reklor va dekanlarga saylanish, professorlar korporatsiyasi huquqlarini kengaytirish borasida univyersitellarga qisman avtonomiya huquqi berildi.
1865 yilgi matbuot to'g'risidagi ustavga ko'ra senzura qisman yumshalildi. Poytaxtdagi bir necha vaqtli nashrlar senzuradan ozod qilindi. Senzura qoidalari ilk bor. bd'zilganda esa nashr olti oyga to'xtatilgan, uchinchi bor takrorlanganda esa nashriyot butunlay ta'qiqlangan.
60-yillarda Rossiyada harbiy sohada ham harbiy xizmat tartibi haqida xizmat muddatini qisqartiriiishi, tan ja/osining bekor qitinishi kabi ayrim o'zgartirishlar qilindi. Biroq harbiy islohotlar 1874 yilda umumiy harbiy majburiyat joriy qilingandan so'ng nihoyasiga yetdi. Unga muvofiq pomeshchiklar lomonidan, 1861 yildan esa qishloq yig'inining qarori bilan rekrutlikka olish bekor qilinib, 20 yoshga etgan barcha yerkaklar armiyaga chaqiriladigan bo'ldi. Harbiy xizmat muddati 6-7 yilga qisqartiriladigan bo'ldi. Shahar boshqaruvi va harbiy sohadagi islohotlarm'ng andozasi Prussiyadagi mavjud tartiblardan olingan edi.
XIX asrning 60-yillarida Rossiyada amalga oshirilgan burjua islohotlari mamlakatda yo'zaga kelgan ijtimoiy-iqlisodiy va siyosiy keskinlikni bartaraf etishga qaratilgan bo'lib, o'zining cheklanganligiga qaramasdan, ular chor Rossiyasini burjua monarxiyasiga aylantirish yo'lida qo'yilgan birinchi qadam bo'ldi.
1861 yilda krepostnoylikning bekor qilinishi, keyinroq mahalliy boshqaruv, Sud, Ta'lim, Matbuot va boshqa sohalarda amalga oshirilgan birinchi islohotlar edi. Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo hududini bosib olinishining shart-sharoitlari.
Muslamlakalar boisib olLshdan nafaqat rus fabrikachilari va zavodchilari balki, ichki guberniyalarning dvoryan - pomeshchiklari ham manfaatdor edilar. Rus sanoatchilariga mustamlakalarda ishlab chiqarilgan mahsulotlarni sotish. uchun, dvoryan pomeshchiklarga esa, islohotdan so'ng Rossiya qishloqlarida paydo bo'lgan ijtimoiy keskinlikni yumshalish uehun zarur edi.
XIX asrning 60-yillarida O'rta Osiyoning rus to'qimachilik sanoati uchun xom-ashyo bazasi sifatidagi roli yanada oshdi. AQShidagi fuqarolar urushi tufayli Amyerika paxtasining Yevropaga keltirilishi deyarli to'xtab qoldi. 1862-1865 yillarda Rossiya manfakturasi paxla xom ashyosining tanqisligi tufayH halokatli ahvolni boshidan kechirdi. Chunki Rossiya sanoatining 90%idan ortig'i Amyerika paxtasini qayta ishlash bilan shug'ullanar edi. Ilgari Rossiyaga bar yili 120-150-ming pud miqdorida O'rta Osiyo paxtasi keltirilgan bo'lsa, mazkur yiliarda uning miqdori 500-700-ming pudni, ya'ni Rossiyaga eksport qilinayotgan paxta xom-ashyosining 50% ini tashkil qildi.
O'rta Osiyo hududini bosib olish zaruriyati rus matbuotida zo'r berib targMb qilindi. Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarini harbiy kuch bilan bosib olish rejasini ishlab chiqib, uni amalga oshirishga kirishdi.
Chor Rossiyasi 1864-1873 yillar davomida O'rta Osiyo xonliklarini tor-mor etib, Markaziy Osiyo hududida deyarli lo'liq o'zining hukumronligini o'rnaldi. 1867 yilda to'zilgan Turkiston genyeral-gubernatorligi Rossiyaning O'rta Osiyodagi ma'muriy markazi bo'lib, u Turkiston o'lkasida Rossiya mustamlakachiligini o'rnatishda va uni ustahkamlashda aiohida tashabbus ko'rsatdi.