O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

TAYANCH IBORALAR:
Yyer mulklari, usmonlilar impyeriyasi.Yanicharlar. Xorijiy daviatlar suvvatlashi. Rossiya-Turkiya munosabatlari. Turkiya-Rossiya urushi. IsloKotlar. Ozinliklar. Usmoniylar impyeriyasining zaiflashuvi. Turkiyaning orqada qolishi. G'arbiy Yevropadagi o'zgarishlar va ularning la'siri. Kuchuk-saynarja suliei. «IsloKOt farmonm. Soloslik sabablari. «Nizomi jadid». AKmadshoii 111. MaicmudshoK 1. Abdulicamid 1. Sulton Salimlll. MaKmud 11. Yanichar armiyasining yo's silinishi, Kamyeralizm, Usmoniy turk davlati elchilari. Modyern mamlakat, 'liarbchilik (tanzimot). Turkiyaning 1-KonsLitutsiyasi Karma tijorat, Nizomie maKkamasi. Notis Kamol, Ziyo poshsho. IbroKim Shinoziy. Midkal poshsho. Saroy to'ntarishi. 1878 yil Konstitutsiyasi va parlamentning tarsatilishi. «Zulrn davri».
Ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli. Yarim mustamlakachilik. Xalq harakatlari. Yangi usmonlilar. Usmoniylar impyeriyasining tushkunligi. Iqtisodiy inqiroz, 1876 yilgi Konstitutsiyaning qabul qilinishi. Parlament. «Zulm davri». Yosh turklar. Yosh turklar inqilobi. Tashqi siyosat. Rus-turk urushi. Bog'dod temir yo'li. Bolqon urushlari.


TURKIYANING IJTIMOIY-IQTISODIY VA SIYOSIY AHVOLI
lurk impyeriyasi turli millat va elatlardan iborat bo'lib, geografik jikatdan uch sit'a: Yevropada-Bolson yarim oroli, Srim, Sora dengiz, Azov dengizi sirhoslarini, Osiyoda -Kichik Osiyo, Arabiston, Iros_; Suriya, Falastin, Kavkazning bir sismi va Shimoliy Afrikadagi mo'zofotlarini o'z ichiga olgan edi.
Turk(Usmon) impyeriyasi sarashli barcha yerlar turk sipoklariga beriladigan yerlar, poshsholik(podsholik) yerlari, masjid(vasf) yerlari va xususiy mulkdorlarining yerlaridan iborat bo'lgan. Impyeriya karbiy tartib va sat'iy intizom asosida idora etilar edi. Asrlar davomida turk sultonlarining tayanchi yanicharlar bo'lib, ular turk askarlari korpusidan tashkil topgan edi. Xristianlardan asir tushgan sul bolalar yoshligidan mashs sildirilib, bu korpusga xizmat siiishlari uchun tayyorlanar edilar. Ular keyinchalik xatna(sunnat) silinib, musulmon dinini sabui silar edilar. Turklar bolalarni go'daklik chorjidan sattis intizomga o'rgatishar. mutaxassislar so'lida Karbiy ta'lim berishar edi.
Angliya va Fransiya Turkiyaning Sharsiy Yevropadagi urushlarni so'llab-suvvatlashar edi. Bundan massad o'z siyosatlarini amalga oshirish, turklarni Bolson yarim orolida milliy-ozodlik karakatlarini bostirish uchun tbydalanishdan iborat edi.
"Barb davlatlarini, Turkiyani Rossiyaga sarshi kurashda Kam tayaneh deb bilar cdilar. Rossiya va Turkiya o'rtasidagi urushlar ob'ektiv jikatdan Gretsiya, Ruminiya, Syerbiya, Bolgariya, Chyernogoriva, Bosniya mamlakatlari mustasillik uchun olib borgan kurashlari bilan chambarchas botjlis, ehunki bu mamlakatlar Turk impyeriyasi mustamlakalari kisoblanar edi.
Angliya, Fransiya, Rossiya yordamida 1829-yil Gretsiya o'z mustasilhgiga yyerishgan bo'lsa-da, Istanbulni egallash va Kichik Osiyoni butunlay so'lga kiritishni massad silib so'ygan edi. Chunki Rossiya podsholari o'zlarini Vizantiya' impyeriyasining vorislari deb kisoblar cdilar. Shuning uchun kam 1730-yildan boshlab bir necha Rossiya-Turkiya urushlari bo'lib o'tdi. 1786, 1787, 1806, 1828, 1853, 1877, 1914 yillarda bo'lgan Rossiya-Turkiya' urushlari fikrimiz isbotidir.
Turk impyeriyasining davlat arboblari islokotlar yo'li bilan davlalni saslab solish va feodal larsoslikka barkam berishga karakat sildilar. Karbiy-texnik haraktyerda bo'lgan bu islokotlar bir necha marta o'tgan aviodlarni o'z ichiga oladi. Ammo Usmoniylar turkiyasidagi keng samrovli jarayonlarni idrok etish uchun millatlar va mazkablar o'rtasidagi munosaballarni o'rganish massadga muvofis.