O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Qrim urushi (1853 – 1856 yillar).
1853 yil fevralida Nikolay I (Porta -Turkiya hukumatidan) Usmoniylar impyeriyasidagi barcha xristian aholisi ustidan hukumronlikni Rossiyaga berishni talab qildi. Angliya va Fransiyaga tayangan Porta ushbu talabni rad etdi. Bungajavoban rus qo'shinlari Turkiya syo'zyerenligida bo'Igan Moldaviya va Valaxiyani bosib oldi. 1853 yilning sentyabrida turk qo'shinlarinig Dunay bo'yi knyazliklari Kavkazga tomon yurishi bilan, Rossiya-Turkiya o'rtasida «Qrim urushi» deb atalgan urush boshlandi. 1854 yil bahorida urushga Turkiya tomonida turib, Angliya va Fransiya, 1855 yilda Sardiniya qo'shildi. Urush ittifoqchilarning g'alabasi bilan tugadi. 1856-yilning fevralida sulh shartnomasini imzolash uchun Rossiya, Franlsiya, Angliya, Avstriya, Turkiya va Sardiniya davlatlarining vakillari Parijda kongressga yig'ildilar. Kongress bir oydan ziyodroq muddat davomida. og'ir diplomatik kurash ruhida boMib o'tdi. G'olib davlatlar o'rtasida jiddiy tortishuvlar yo'z berdi. Angliya Rossiyadan Kavkaz va u bosib olgan boshqa yerlarni tortib olinishini, Qora va Boltiq dengizlarida rus harbiy ftoti bo'Iishini, taqiqlash lozimligini talab qildi. Avstriya esa, Moldaviya va Valaxiyaga, Bessarabiyaning janubiy qismiga da'vogarlik qiidi. Fransiya esa Yaqin Sharq va Bolqonda Angliya va Avstriyaning mavqeini kuchayishidan tashvishga tushib, Rossiyaning zaiflashtirilishiga qarshi turdi. Mazkur ziddiyatlardan o'rinli foydalangan rus diplomacy as i ittifoqchilardan bir qator yon berishlarga yerishdi. 1856 yil 30 martda Parij sulh shartnomasi imzolandi, uning asosini Fransiya ilgari surgan talablar tashkil qildi. Rossiya Bolqondagi Turkiya mustamlakalariga bo'Igan da'volaridan voz keehdi. Kars, Valaxiya, Moldaviya Turkiyaga qaytarildi. Dunay daryosi ittifoqchilarining floti uchun ochib qo'yildi. Qora dcngiz havzasi betaraf deb e'lon qilindi. Rossiya va Turkiyaning Qora dengizda harbiy flot saqlashi ta'qiqlandi. Qrim urushida Rossiyaning niag'lubiyali mamlakatda davom o’ayotgan feodal -krepostnoylik inqirozini keskinlashtirdi va Rossiya, hukumron doirasini burjua islohotlarini qilishga raajbur qildi.