O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qashqadaryo viloyati kasbiy ta'limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish xududiy boshqarmasi dehqonobod tuman 1-son kasb-hunar maktabi

0‘zgarmas tok mashinalari. 0‘zgarmas tok motorlarining yaxshi ishlashi ko‘p jihatdan yakor chulg'amlarining hamda asosiy (bosh) va qo‘shimcha qutblarda joylashgan chulg‘amlarning to‘g‘ri ulani- shiga bog'liq.
0‘zgarmas tok mashinalarining asosiy qutblarida parallel, ketma- ket va mustaqil uyg‘otish chulg‘amlari, qo'shimcha qutblarda esa asosiy ketma-ket uyg‘otish va yordamchi parallel yoki mustaqil uyg‘otish chulg‘amlari joylashtirilgan.
1-jadvalda Davlat standartlarida qabul qilingan o‘zgarmas tok mashinalari chulg'amlari chiqish uchlarining tegishli shartli belgila- nishlari keltirilgan.
1-jadval

* Chulg‘amning chiqish uchlari	Chiqish uchlari boshining belgilanishi	Chiqish uchlari oxi lining belgilanishi
Yakomiki	Yal	Ya 2
Qo'shimcha qutblamiki	Д1	Д2
Kompensatsiyalovchi chulg‘amniki	K1	K2
Parallel uyg'otish chulg‘aminiki	Shi	Sh2
Ketma-ket uyg'otish chulg'aminiki	Cl	C2
Mustaqil uyg‘otish chulg'aminiki	HI	H2

Elektr motorlar vazifasiga qarab turli ulash sxemalariga ega (2- rasm). Yakor chulg‘amining boshi Yal har doim musbat qutbli cho‘tka- larga ulanadi.
Chulg'amlarning (yakor, qo'shimcha qutb- lar chulg‘amlari va kom- pensatsiyalovchi chul- g‘amlarning) bir-biriga nisbatan to‘g‘ri ulanga- nini tekshirish motor yaxshi ishlashi uchun muhim ahamiyatga ega.
Yakor va qo‘shimcha qutblar QQ chulg‘amlari- ning to‘g‘ri ulanganini tekshirishda (3-a rasm) yakor va qutblar magnit oqimlarining yo‘nalishi aniqlanadi. Ular bir- biriga qarama-qarshi


2-rasm. Elektr mashinalarning uyg‘otuvchi