O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti

 
GRAMMATIKA: ORFOEPIYA MASALALARI 
REJA: 
1. Orfoepiya va imlo. 
2.
T
alaffuz haqida ma’lumot. 
3.
Matn asosida ishlash. 
 
ORFOEPIYA 
Orfoepiya adabiy tilning talaffuz me’yorlarini belgilab beradigan fan bo‘lib, grekcha 
orfos – ”to‘g‘ri”, epos – ”nutq” degan ma’nolarni anglatadi. 
Adabiy talaffuz me’yorlari ikkita muhim omil asosida yuzaga keladi. Birinchisi 
orfografiya, ikkinchisi og‘zaki nutqning turli ko‘rinishlari hamda turli xil sheva talaffuzlaridir. 
Adabiy talaffuzning shakllanishida asosiy omil orfografiya sanaladi. Lekin ko‘pgina o‘rinlarda 
talaffuz orfografiya bilan mos kelmaydi. 
Qiyoslang:
Yozilishi talaffuz 
 
Kitob kitop 
Oftob oftop 
 
Maktab maktap
Izsiz issiz 
Uchta ushta 
Uch so‘m usso‘m 
Besh so‘m besso‘m 
 
Xursand
xursan 
Samarqand Samarqan 
Bo‘lsa bo‘sa 
Kelsa kesa 
Keltirilgan so‘zlarning talaffuzi adabiy talaffuz me’yoridan chekinish 
hisoblanadi. Bu shuni ko‘rsatadiki, orfoepik me’yorlar xalq jonli tili faktlari asosida ham 
yaratiladi. 

---

38 
Orfoepiyaning qonun-qoidalari asosida milliy tilning yagona talaffuz mezoni yuzaga 
keladi, nutq madaniyati shakllanadi. Bu mezon adabiy til doirasida unli va undosh 
tovushlarning talaffuzi, so‘z va so‘z qismlarining talaffuzi, shuningdek, so‘z birikmalarining 
talaffuzini belgilash asosida amalga oshiriladi. 
Орфоэпия 
- это наука о произносительных нормах языка. Орфоэпия рассматривает 
правила произношения слов и форм слова, постановки ударения в слове. 
Фонетика и орфоэпия взаимосвязаны. 
Звук не следует смешивать с буквой. Звук мы произносим и слышим, а букву 
пишем и видим. Буква - это условный знак, символ для передачи звуков речи в письме.