O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Issiqlik iste'mol qilish grafigi 
Turar joy va jaomat binolarini isitish davomiyligi tashqi haroratga (+8°C 
dan kam bo'lmasligi) va sovuq kunlar soniga bog'liq. 
Isitish uchun issiqlik sarfi davomiyligi (soatda) grafigi quyida ko'rsatilgan. 
 
10 - rasm.
 
Isitish va ventilatsiya uchun issiqlik sarfi grafigi:
Q — 
issiqlik miqdori; 
Q΄
0
 — 
isitishga bo'lgan hisobiy yuklama; Q
0
m
'° — 
minimum isitish yuklamasi; t
t
— tashqi harorat ºC; 
t
is.h
 
— hisobiy issitish harorati; 
t
n
 — 
tashqi harorat; t
ich
— xonaning ichki harorati; 8 — isitish davrigacha bo'lgan 
harorat. 
Isitish uchun eng kam issiqlik sarfi +8°C da bo'ladi. 
Turar joy tumanlarini issiq suv bilan ta'minlash uchun kun davomida va 
xafta davomidagi issiqlik sarflari bilan bir-biridan katta farq qiladi. Turar joy 
binolarida qishda yakshanba va bayram kunlari issiq suvga ehtiyoj maksimal 
darajada bo'ladi. 

---

38 
40 – xonadonli turar – joy binosida yashovchilar soni 164 qishi, har bir 
qishiga to’g’ri keladigan yashash maydoni 9 m
2
/qishi, yashash binosining tashqi 
hajmini yashash maydoniga nisbati (hajmiy koeffitsient) 6 m
3
/m
2
. Isitish uchun 
tashqi havoning hisobli haroratini 
1

t
= -15ºC isitish davrining doimiyligi 
n
is
=139sutka. Bino joylashgan yeriga qarab iqlim ma’lumotnomalardan olinadi.
Binolar ichidagi havoning harorati
,
t
ich
=18ºС ga teng deb qabul qilinadi. 
Issiqlik suv ta‘minotining /IST/ yil davomida ishlagan sutkalar soni z = 350 sutka 
deb qabul qilinadi, shu bilan birga IST 0 dan to soat 6 gacha ishlamaydi, 6 dan to 
soat 18 gacha o’rtacha yuklanishda, 18 dan to soat 24 gacha esa, maksimal 
yuklanishda soatlik notekislik koeffitsineti X
soat
=1,7÷2,0 bilan ishlaydi. 
Sovuk suvning harorati qishda t
sq
= 5

С, yozda t
syo
= 15

С ga teng qilib 
olinadi. 
Hisoblash vaqtida tarmoqda issiqlikning yo’qotilishri quyidagicha qabul 
qilinadi: 
С
t

27
1



/eng past harrorat/ bo’lsa, -5 %, 
С
t

7
1



bo’lsa, - 3,6 %, 
С
t

10
1



/yoz davrida/ bo’lsa, yukorida keltirilgan 
С
t

15
1



holatidagi 
issiqlikning maksimal soatlik sarfidan 2,5 % miqdoridа olinadi. 
.
.
min
1
;
is
h
r
r
t
t
t
t


Tashqaridangi havo haroratining o’zgarmas holda turish vaqti haqidagi 
ma‘lumotlardan olinadi. 
Binoning har bir qishiga to’g’ri keladigan tashqi hajmi: 
v = n
кiшi

=9

6=54 м
3
/ qishi. 
Bunda: n
кiшi
– har bir qishi uchun yashash maydonining me‘yori; 

- hajmiy koeffitsient, ya‘ni binoning tashqi hajmini yashash maydoniga bo’lgan 
nisbati /m
3
/m
2
/. 
Binoning tashqi hajmi: 
V
b 
= v

N=54

164·2 = 17 718, m
3
Bunda, N – noxiyada yashovchilar soni. 
Binolarning o’rtacha tashqi hajmlari: V
b.ur
=V
b
/n
1
; 

---

39 
3
'
.
8856
2
718
17
m
V
r
o
b


bunda, n
1
=2 – binolar soni. (yashash binolar soni). 
Turar joy binolarining isitish harakteristikasini aniqlash uchun 
quyidagi ifoda qabul qilingan’: 
6
.
2
ур
б
л
V
Х

kj/m
3
soat

С 
unda 
44
,
0
8856
2
2
6
6
'
.
.



r
o
ya
ya
i
V
Х
(yoki 1,86 kj/m
3
soat.

С) 
Turar joy binolarini isitish uchun sarflanadigan issiqlik quyidagicha 
aniqlanadi: 
soat
ккаl
t
t
V
X
Q
Т
х
ya
ya
i
u
/
10
265
,
257
)
15
18
(
17718
44
,
0
/
/
3
1
.
1









/yoki 1077,94

10
3
kj/soat/. 
Issiк suv tа’minotiga 
С
t
t

65
2

harorati suvning sarfini 4 – ilovadan olamiz 
va hisoblash natijalarini jadval kurinishda keltiramiz. 
2 – jadval 
Nomlar 
Hisob 
ko’rsatkichlar 
1000 qishiga 
Sutkasiga 
odamlar, 
soni 
Issiq suv 
sarfining 
me‘yori, 
kg/sutka
Issiq 
suvning 
sarfi 
kg/sutka 
Izoxlar
Turar joy 
- 
328 
110 
36,08

10
3