Elektr yoyi



Download 435,64 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/2
Sana25.04.2022
Hajmi435,64 Kb.
#581279
  1   2
Bog'liq
4-MA’RUZA



4-MA’RUZA 
ELEKTR YOYI 
Reja
1. Umumiy tushunchalar. 
2. O’zgarmas tok yoyi. 
3. Yoyni dinamik volt-amper xapakteristikasi. 
Tayanch suz va iboralar 
Elektr yoyi. Umumiy tushunchalar. YOyni xosil bo‘lishi shartlari. YOyni katod 
va anod oldi kismlari. Ey ustuni. Uzgarmas va uzgaruvchan tok elektr yoylarning 
Xususiyatlari. YOyni volg‘t-amper xarakteristikasi. YOyni uchirish usullari. 
Kontaktli apparatlarni xususiyati shundaki ular elektr zanjirlarni ulab uzadi. 
YUkorida aytib ketilganidek kontaktlarning uzish rejimida ey razryadi eki sunuvchi 
razryad xosil buladi. 
0.1
 
A gacha bo‘lgan toklar okaetgan zanjirlarni uzish paytida va kontaktlar 
arokuchlanish 250V-300V bo‘lganda sunuvchi razryadlanish mavjuddir. 
Ey razryadlanishi kuyidagi xususiyatlarga ega: 
1) 
Ey razryadi katta toklar okaetgan zanjirlarni uzish paytida xosil buladi.(metallar 
uchun I=0.5A teng).
 
2) 
Eyni markaziy kismini xarorati yukori bulib 600 O‘ 2500°K ga teng
 
3) 
Ey razryadi paytida katoddagi tok zichligi 102103A/mm2 tashkil kiladi.
 
4) 
Katod oldi kuchlanish tushishi 10VO‘20Vni tashkil kilib tok kiymatiga bog‘liq
emasdir.
 
Elektr yoyi uch qismdan iborat: katod oldi kismi, yoy ustuni va anod oldi ismi. 
a) Katod oldi kismning uzunligi 10
-6
m tashkil kiladi va bunda kuchla-
nish1020Vga teng tengdir, elektr may-donni kuchlanganligi 10
7
V/m ga teng (tokga 
bog‘liq emas). Katoddan chikkan elektronlar okimi elektr tokni xosil kiladi.
Ionizatsiya davomidagi kuchlanish kiymati Ui (geliy) = 24.58V, Ui (vodorod) = 13.3V,
metallar uchun Ui (mis) = 7.7V teng. Eyning uchchala kismida ionizatsiya va
deionizatsiya jaraeni mavjud. Katod oldi kismida ionizatsiya protsessi elektro emissiyasi 


hisobiga ta’minlanadi. Ey ustuni kismida zaryadlangan zarrachalarni energiyasi juda 
kichik bulib ion va elektronlar termik ionizatsiya hisobiga xosil buladi. Anod oldi 
kismida kuchlanish 510V teng va tok kiymatiga bog‘liq . Ey ustinida kuchlanish 
gradienti c’nst va (2 

3) 10
3
V/m ni tash-kil kiladi. 
Uzgarmas tok eyi.
Uzgarmas tok eyining asosiy xarakteristikasi volg‘t-amper xarakteristikasi hisoblanadi 
Ug = f(ig). Tok ortgan sarieyni xarorati ortadi va termik ionizatsiyasi kuchayadi,
natijada Ig ey karshiligi pasayadi. Eyni kuchlanishi U = teng. Tok ortishiga karamay
kuchlanish pasayib boradi. Ug = f (ig) boglanishida tok kiymati sekin asta uzgarganda 
ushbu tenglama statik xarakteristikasi deyiladi. Statik xarakteristika eyni uzunligiga, 
elektrodlar bajarilgan material turiga, atrof muxit parametrlariga oglikdir. Eydagi
kuchlanish
Ud=Ue+EL 
bunda Ue - elektrodlar oldi kuchlanish tushushi. 
Ep - ey ustinidagi elektr maydoni kuchlanganligi. 
L - ey ustinini uzunligi. 
Ep kiymati tok va eyni enish sharoitiga bog‘liq . 
1 rasmda kursatilganidek ey uzunligi ortgan sari uning egri chizigi yukori joylashadi. 
Uzagarmas tok zanjirini kurib chikamiz: 
2 rasmda kur satilgan zanjirdagi kuchlanishlar balansi kuyidagicha buladi: 
U = iR + L (di/dt) + Ug (1) 
Statsionar rejimida di/dt = 0 - uzgarmaydi. 


Ctatsionar rejim uchun U - iR = f(i) - tugri chizik bilan belgilanadi. 
Tok i ga teng bo‘lganda ab - ey 
kuchlanishiga teng. I = Ug 
cd - rezistor R dagi kuchlanishni tushishi. cd = i R va 
bc - L di/dt ni belgilaydi. 1 va 2 nuktalarda L -- = 0. va 
statsionar rejimga taalukli va bunda 2(·) ey turgun rejimda enadi, 1(·) esa ey noturgin 
enadi. 
EAda iloji boricha eyni tezkor uchirish choralari kuriladi. Eyni uchish sharti - L
di/dt< 0 bo‘lishi kerak,buni amalga oshi-shi uchun esa Ug > U - iR sharti bajarilishi 
zarur. Eyni uchirish uchun VAX ni koordinatalarga nisbatan kutarish eki R ni oshirish 
yuli bilan erishi-ladi. Kontaktlar ulangan xolatida ey enmaydi va zanjirdagi tok Ik = U/R 
ga teng. Kontaktlar uzilaetgan paytda ey xosil bilib tok I2 teng. Agar ey uzunligi va 
U=c’nst bulsa va R bor sa zanjirdagi tok i3,ih; Ikr teng buladi R ortib boraversa Ud> 
U - iR buladi va eyni uchirish rejimi xosil buladi. Ey uchish toki va kuchlanishi kritik 
kiymatlar deb ataladi. 

Download 435,64 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish