O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti

 
2.3. Past haroratli ajratish qurilmasi 
Gazni 
konlarda 
tayyorlashning 
dastlabki 
bosqichlarida 
tashishga 
tayyorlashda oddiy ajratuvchi qurilmalardan foydalaniladi. Bunday qurilmaning 
tarkibiga suyuqlik tomchilarini va mexanik aralashmalarni tozalaydigan yuqori 
bosimli birlamchi ajratgichlardan foydalaniladi, ikkilamchi ajratgich gaz suyuqlik 
aralashmasini ajratishda hamda gazli kondensatni olib chiqib ketish va gazni 
drosellashni boshqarishda qo‘llanilgan. Qurilma bir nechta sathni rostlaydigan va 
bosh drosellash klapani bilan ta’minlangan; rostlagichlar suvni qo‘yib yuborish va 
ajratgichdan gazli kondensatni chiqarishda qo‘llaniladi. Bunday turdagi qurilmalar 
katta debitga ega bo‘lmagan quduqlarning ustiga o‘rnatiladi. Gazda kondensat 
mavjud bo‘lganda hamda absorbsiyali va adsorbsiyali quritish amalga oshirilganda 
gazkondensat konlarida PHA (past haroratli ajratish) texnologiyasi keng 
qo‘llanilgan, kondensatning miqdori 1 m
3
gazning ichida 100 sm
3 
ko‘p bo‘lganda 
ham past haroratli absorbsiya qo‘llaniladi. PHAda gaz va gazkondensatni 
sovutishda ikkita usul qo‘llaniladi: gazni drosellash va maxsus sovutish 
mashinalaridan foydalanish. Drosellash usuli drossel – samarasiga asoslangan yoki 
Joul- Tomson 
usuliga. Bu samaraning maqsadi gazni haroratini o‘zgartirib 
drosselda bosimni pasaytirishga asoslangan bo‘lib, gaz oqimining mahalliy 
qarshiligi energiyasidan foydalaniladi. 

---

33 
PHA ishining samaradorligi har qanday turdagi quduqlarni ishlatishni iotexnologik 
rejimiga bog‘liq bo‘ladi. Ishlatish loyihasida gazkondensat konlarida ajratishning 
optimal bosimining qiymati sifatida maksimal kondensatsiyalanish qabul qilinadi 
va har bir tarkibdagi gaz uchun eksperimental yo‘l orqali aniqlanadi. Gazni 
magistral quvurlar orqali bir fazali harakatini ta’minlashda gaz uzatmaning ishini 
issiqlik rejimidan kelib chiqib tanlanadi.