O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 
 
 
 
13-rasm. Marketing  tadqiqotini  tashkil etish  bosqichlari 
 
Tadqiqotlarda  kuzatish,  eksperiment  va  so‟rov  uslublari  keng  qo‟llaniladi. 
Lekin  ular  asosida  axborotni  yig‟ish  vositalari  qurollari,  tanlov  tarkibi  turlicha 
bo‟lishi mumkin. 
Ma‟lumot 
manbalari 
Ma‟lumot 
yig‟ish 
uslublari 
Tadqiqot 
qurollari 
Tanlov tarkibi 
rejasi 
Muloqotdagi 
jamoa bilan 
bog‟lanish 
Birlamchi 
ma‟lumot 
 
Ikkilamchi 
ma‟lumot 
 
-ichki 
ma‟lumotlar 
 
-tashqi 
ma‟lumotlar 
Kuzatish 
 
 
So‟rov 
 
 
Eksperiment 
 
 
Guruhli baxs 
Anketa 
 
 
Mexaniq 
qurollar 
Tanlov birligi 
 
 
Tanlov xajmi 
 
Tanlov 
o‟tkazish 
tartibi 
Pochta 
 
 
Televon 
 
 
Shaxsiy 
uchrashuv 
14-rasm. Marketing tadqiqoti uchun axborotlarni yig‟ish vositalari va 
uslublari 
 
Тадқиқот  
режасини  
тузиш 
Дастлабки  
ички 
маълумотларни 
тўплаш 
Иккиламчи 
маълумотларни  
тўплаш 
Бирламчи 
маълумотларни 
тўплаш, тартибга  
солиш  
Тўпланган 
маълумотларни  таҳлил  
қилиш ва  таклифлар 
ишлаб чиқиш
 
Тадқиқот натижалари 
ва таклифларни 
тақдим этиш 
Тадқиқот 
маълумотларидан  
фойдаланиш 
Тадқиқот  
муамоси ва 
мақсадларини 
белгилаш 

---

54 
 
Kuzatish – birlamchi axborot olishda ko‟p qo‟llaniladigan uslub hisoblanadi.  
Eksperiment – tadqiqotlarda muqobil deb belgilangan yo‟nalishlar bo‟yicha 
istakdagi  amaliy  holatni  vujudga  keltirish  va  bu  asosda  samarali  bo‟lgan 
yo‟nalishga ta‟sir etuvchi omillarni aniqlashga asoslanadi.  
Ekperiment  asosida  uyushtirilgan  tadqiqot  bir  muncha  ko‟proq  harajatlarni 
taklif  etsada,  istakdagi  yoki  sinalayotgan  marketing  tadbiri  xususida  to‟laroq  va 
real natija olish imkonini yaratadi.  
Guruhli baxs uslubi tadqiqotda murakkab va dolzarb mavzu bo‟yicha etakchi 
mutaxassilarning  guruh  tarzidagi  suhbatini,  munozaralarini  va  bu  asosda  ishlab 
chiqilgan  umumiy  taklifylarni  ishlab  chiqishga  tayanadi.  Masalan,  sayohat 
firmasining sayohat turlari, yo‟nalishlari bo‟yicha turli toifadagi mutaxassislarning 
munozarasi.  
Tadqiqot  qurollari  sifatida  esa  anketa  (so‟rov  varaqasi)  texnik  jihozlar 
(magnitafon,  videokamera,  kompyuter  dasturlari  va  hk.)  qo‟llaniladi.  Ushbu 
qurollar  qanday  tadqiqot  uslubiga  mos  kelishi,  samarali  natija  berishi  dastlab 
belgilab olinadi. Masalan, kuzatish natijalarini qayta ishlashda maxsus kompyuter 
dasturlarining  qo‟llanilishi,  uning  natijalarini  grafik,  digramma,  jadval  tarzida 
taqdim etilishi.