O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

5.5-rasm. Kran kо„rinishidagi ikki qatorli NKQlarni osib qо„yadigan turdagi uchlik 

favvora armaturasi (2AFT-60 x 40 x KrL-125):

      

1 - uchlik; 2 – NKQni ikkinchi qatorini osib qо‗yadigan kalta quvur; 3 – birinchi qatordagi 

NKQni osib qо‗yadigan kalta quvur. 

 

---

 

178 

Armaturaning 

konstruksiyasini 

о‗zgartirish 

uning 

ishlatishni 

murakkablashtiradi, lekin uzoq xizmat qilish muddatini saqlaydi. 

5.5. Favvora qudug„ining yer osti jihozlarini o„rnatish  

Yer  osti  jihozlarga  nasos-kompressor  quvurlar  kiradi.  Quduqlarda  ochiq 

favvoralarni  oldini  olishda  KUSA  va    KUSA-E  turidagi  jamlanmalar  qо‗llaniladi. 

Ular  quduqning  usti  germetik  bо‗lmaganda,  quduqning  ishi  belgilangan  (bosim, 

debit)  parametrlardan  chetga  chiqqanda  va  yong‗in  paydo  bо‗lganda    bittadan 

sakkiztagacha quduqlarga xizmat qiladi. Jamlanmaning asosiy elementlarga–paker, 

quduqning ichiga 200 metr chuqurlikka  NKQga о‗rnatiladigan  qirquvchi klapanlar 

va yer usti boshqaruv stansiyalari kiradi. Qirquvchi klapan havo yordamida (KUSA 

turidagi)  yoki  elektr  gidravlik  (KUSA-E  turidagi)  yordamida  boshqariladi. 

Berkituvchi organ sifatida  xlopushka yoki shar xizmat qiladi. 

 

Qirquvchi  klapan  (armaturaning  zulfinlari  va  boshqalar)  boshqaruv 

stansiyasidan  majburiy  u  orqali  yoki  boshqaruv  pultidan  kon  boshqaruv 

telemexanikasi vositasi yordamida bikitiladi. 

 

Bundan  tashqari  avtomatik  qirquvchi  klapanlar  mavjud  bо‗ladi,    quduq 

debitini oshirish belgilanganda  ishlab  ketadi  va ular  NKQ  ga о‗rnatiladi.  Favvora 

quduqlarini  avtomatlashtirishda  va  otma  chiziqlarni  avtomatik  yopilishini 

ta‘minlashda  ROM-1  (yuksizlantiruvchi  qirquvchi-manifold)  turidagi  manifoldlar 

о‗rnatiladi.  Qirquvchi  quvur  uzatmadagi  bosim    0,45  MPa  ga  oshganda  (bunda 

parafinli tiqinlar paydo bо‗ladi) va bosim 0,15 MPa ga pasayganda (quvur uzatma 

yorilganda) avtomatik holda ishlaydi (5.6-rasm). 

  Burg‗ilab bо‗lingandan sо‗ng kolonna boshchasidan preventorlar demontaj 

qilinadi  va  favvora  armaturasi    о‗rnatiladi  (5.6-rasm).  Kallakning  korpusi  (1) 

konduktorning yuqorisidagi rez‘bali  uchiga burab mahkamlanadi. Mustahkamlash 

kolonnasi (10) maxsus muftaga (7) burab mahkamlanadi. Boshcha korpusini (1) va 

muftalarni  (7)  birikmasini  germetikligi  mufta  (2)  va  maxsus  neftga  chidamli 

rezinadan  tayyorlangan  ikkita  halqa  (3)  yordamida  amalga  oshiriladi.  Zichlamani 

zichligi yarim halqa (5) va flanetsni (4) mufta yordamida boltlarni flanets korpusiga 

tortib  qisish  orqali  amalga  oshiriladi.  Muftaga  (7)  flanets  yordamida  (6)  favvora 

---

 

179 

armaturasi  biriktiriladi.  Kolonna  boshchasini  opressovkasini  va  bosimni  nazorat 

qilish  uchun  quvurlar  oralig‗ini  fazosiga yon  tomonidan  yuqori bosimli  (9) otvod 

va manometr (8) о‗rnatilgan. 

 

 

 

5.6-rasm. Bir mustahkamlash kolonnali kolonna boshchasining sodda konstruksiyasi: 

1-kallak korpusi; 2-mufta ;  3-ikkita halqa ;  4-flanets ;  5-yarim halqa;  6- flanets; 7-mufta; 8–

manometr; 9-otvod.