O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

 
 
 
Differensial transformatorli uzatish sistemasi 

---

172 
9.2.-rasm. Differensial-transformatorli uzatish sistemasining prinsipial sxemasi. 
Sistema birlamchi va ikkilamchi asbobda joylashgan ikki juft induksion 
transformatorli g'altak va elektrik uzatish yo'lidan iborat. O'zgartgich g'altakka ikki 
seksiyali birlamchi va ikkilamchi chulg'amlar o'ralgan bo'lib, bir-biriga qarama-
qarshi yo'nalgan. Shuning uchun (ikkilamchi asbobda) seksiyalarida 
induksiyalangan elektr yurituvchi kuchlar qarama -qarshi ishoraga ega. Ikkilamchi 
asbob qabul qilish elementida ham xuddi shunday ulangan. Xar bir g'altak ichida 
yumshoq po'latdan yasalgan plunjer (o'zak) o'rnatilgan. G'altak ichida o'zak 
harakatlanib, birlamchi va ikkilamchi chulg'amlar oqimlarini o'zgartiradi, shuning 
uchun ikkilamchi chulg'am seksiyasida hosil bo'lgan magnit oqimi bir xil bo'lmaydi 
va hosil bo'lgan EYuK ham har xil bo'ladi. Sistemaga manbaa kuchlanishi g'altakni 
birlamchi chulg'amlari orqali keladi. O'zakni o'rta holatida o'zgartgich g'altagining 
ikkilamchi chulg'amidagi kuchlanishi nolga teng, chunki 
0
2
1




l
l
U
D
; (9.1.) 
Ikkilamchi asbob g'altagi chiqishida kuchlanish 
0
4
3




l
l
U
UA
; (9.2) 

---

173 
Elektron kuchaytirgich kirishiga berilayotgan umumiy kuchlanish o'zgartgich 
g'altagi va qabul qiluvchi g'altagidan kuchlanishlar ayirmasiga teng
0







UA
D
U
U
U
; (9.3) 
Bu holatda sistema muvozanat holatida bo'ladi. Seksiyalarda o'zakni har qanday 
boshqa holatlarda EYuK induksiyalanadi. O' zgartgich o'zagi o'lchov asbobi sezgir 
elementi bilan (sil'fon, kalkovich, membrana) bog'langan. O'lchanayotgan kattalik 
o'zgarishi bilan o'zakni holati o'zgaradi, elektron kuchaytirgichga kelayotgan 
kuchlanishlar farqi ham o'zgaradi.
UA
D
U
U
U





; (9.4) 
Nomoslik 
kuchlanishi 
kuchaytirilib, 
elektrodvigatelni 
boshqaruvchi 
chulg'amiga uzatiladi. Elektrodvigatelni vali kulachok orqali ikkilamchi asbob 
o'zagi bilan bog'langan. Elektrodvigatelni aylanishi bilan ikkilamchi asbob o'zagi 
nomoslikni kamayishi tomonga harakatini to birlamchi o'zgartgich va ikkilamchi 
asbob o'zaklarining holati simmetrik bo'lgunga qadar davom ettiradi. Bunda ikki 
g'altak chiqishida kuchlanishlar tenglashadi, umumiy kuchlanish nolga teng bo'ladi 
va sistema muvozanat holatiga keladi. 
Shunday qilib, sistemaning muvozanat holatida o'lchanayotgan kattalikning har 
qanday o'zgarishiga o'zgartgich va ikkilamchi asbob o'zagining harakati mos keladi. 
Ikkilamchi asbobning ko'rsatuvchi va o'ziyozar qismi elektrodvigatel' bilan 
kinematik bog'langanligi sababli o'lchanayotgan kattalikni qiymatini ko'rsatadi.
O'lchash texnikasida differensial - transformatorli sistemani KSD turidagi 
ikkilamchi asboblari ishlatiladi.